African Storybook
Menu
Magozwe
Vision Milimo
Wiehan de Jager
ChiTonga
Mudolopo lya Nairobi, kulamfu aminzi kwakali kabunga kabana basankwa balo ibatakajisi nkobazulilwa. Bakapona buumi bwabo mbubona mbuli mazuba mbwaakali kutobelana. Bumwi buzuba mafumofumo bakalongela miseme yabo nibakazwa kubuka mumigelo yamuloodi aawo aakali mpeyo kapati. Bakalikunga bayasya makwiisyilili kutegwa batande mpeyo. Akati kabasankwa aaba kwakali kujanika umwi ooyo wiitwa kuti Magozwe. Ooyu nguwakali mwana alimbabo boonse.
Iciindi bazyali ba Magozwe nibakafwa wakali biyo amyaka yosanwe. Aboobo wakaunka kuyakukkala abaacisyanyina ibakali kumutundulula. Kunyina nibakamubikkila maanu Magozwe. Acibe cakulya nyaanya, kwiina nibakali kumupa pesi kakuli bakalikumubelesya ncito zilema mbuli mbubakalikuyanda.
Magozwe kunyina naakalikuzumizigwa kuti ape butongoosi nokuba kubuzya mubuzyo uuli woonse. Kwalikunga kuti naa wabuzya, baacisyanyina nkumuuma. Wakalikunga ababuzya kujatikizya makani akuya kucikolo bamwaambila kuti, "Buyanga bwakaindilila mulinduwe tokozi kwiiya." Nikwakainda myaka yotatwe yakulelwa mukupenga, Magozwe wakatija, wakazwa ang'anda alibaacisyanyina akutalika kukkala mumazila.
Buumi bwakukkala mumazila bwakalikukatazya. Bana basankwa banji-banji cakaliciyumu-yumu kujana cakulya. Nkaambo kakuzoompola zintu zyabantu kumaanza kutegwa ujane cakulya bamwi bakali kwaangwa mpoonya bamwi bakalikuumwa. Iciindi umwi naajanika muciimo cakuciswa, kujana cakulya nokuba muntu wakugwasililizya cakali cintu nciyumu. Mali ngubakali kuyaa kulombelela alimwi akuulisya tupulasitiki ngongayo ngubakali kulisiminina kuti kabaligwasya.
Bumwi buzuba Magozwe naakali kumvunyungula mumadooti, muzingungulu, wakabona kabbuku kamanide-manide. Wakakabweza akukabikka musaka lyakwe. Abuzuba wakalikunga ulakabweza akulanga-langa zifwanikiso mbokuli taakacizyi akubala noliba bbala lyomwe.
Eezi zifwanikiso zyakalikutondezya caano camwana musankwa wakaba simweenzya ndeke. Magozwe wakakozya kuliyeeyela kuba simweezya ndeke. Zimwi ziindi wakalikulimvwa kuti ngonguwe ngobakanana mukati mubbuku.
Bumwi buzuba Kwakali kutontola nkabela Magozwe wakaimikila munzila kalombelela. Eelyo umwi mudaala wakaswena munsi lyakwe. "Kwaamba, mebo ndime Tomaasi. Ndibeleka biyo munsi-munsi awaano kwalo oko nkokozya kujana cakuti inga walya," wakakanana mudaala kumwi katondeka kung'anda yamusyobo wa mungunga waji iijisi alimwi aciluli cacikambwe. "Ndasyoma inga waunka okuya ukabweze cakulya." Magozwe wakamulamga mudaalo ooyu, wailanga ng'anda. "Ndiza," wakamvwiila Magozwe kumwi keenda akweenda akuzwa wazwa ngooyo waunka.
Mbuli myezi mbuli mbuyakali kuya akwiinda kaitobelena, banabasankwa aaba limwi bakaya kkoyabazyibilina alimwi aba Tomaasi. Tomaasi wakalimuntu uyandisisya kwaambaula abantu, kapati aabo batakajisi kwakukkala kunze biyo amumazila. Tomaasii muntu wakateelela bube bwabuumi bwabantu bakkala mumaanda alimwi amumazila.
Magozwe wakali kkede mumbembelekwa a loodi kalanga cifwanikiso mukabbuku kakwe ciindi eeco Tomaasi naakasika akukkala munsi lyakwe. "Mbuti? Ino kaambanzi kabbuku aaka?" wakabuzya Tomaasii. "Cibalo caamba umwi musankwa weenzya ndeke," wakamvwiila Magozwe. "Nguni zina musankwa oyo?" wakabuzya Tomaasii. "Chita, tandicizi kubala," wakamvwiila Magozwe.
Nibakaswangaana, Magozwe wakamwaambila Tomaasii caano cabuumi bwake. Wakamwaambila mbuli mbwaakatija kuzwa kuli baacisyanyina. Tomaasii kunyina zinji zyaakaumbaula alimwi kunyina ncaakatodeya Magozwe kuti acite pele wakamupa kuteelela kweelede. Zimwi ziindi bakakanana kabalya cakulya mung'nda yamasenke acikambwe.
Eelyo Magozwe naakaceede biyo asyoonto kuti akkwanye myaka iilikkumi, Tomaasii wakamupa kambi kabbuku. Aaka kabbuku kapandulula musankwa umwi wakumunzi mbuli mbwaakaba ampuwo yamusobano wabbola. Tomaasi wakamubalila caano eeci ziindi zinji kusikila limwi bumwi buzuba wakati, "Ndilombozya kuti uunke kucikolo kutegwa ukaiye kubala bumwi buzuba." Tomaasi wakapandulwida Magozwe kuti kulibusena bumwi ooko kwalo bana nkobaiya.
Wakeezyeezya makani aaya abusena oobo alimwi akubikkilizya amakani akuya kucikolo. Ino kuti naa kacili ncamasimpe kuti baacisyanyina bakaliluleme nibakalikumwaambila kuti wakali cikopo kapati cakuti takozyi akwiiya. Ino kuti bakamuume kubusena bwaceenzu ooko. Ndiza cilainda Kubota kuti ndacaala biyo nkweena okuno.
Wakazumuna kulya musalo antoomwe a Tomaasi aboobo kakunyina akusowa ciindi wakaunka.
Kumane waawo Magozwe wakatalika kukkala mung'nda oomu. Wakalikoona abeenzinyina bobilo. Antoomwe bana bakalikukkala moomu mung'anda bakali kkumi antoomwe aba Cissy alimwi abalumi babo, babwa botatwe, kakkiti alimwi, kaaze alimwi ampongo yomwe ncembele.
Magozwe wakatalika kwiiya cikolo akujana buyumuyumu. Zinji zyakalikuyandika kuti akozye kweelana abenzinyina. Zimwi ziindi wakali kulimvwa kutyompokelwa alimwi akuyanda kucileka. Pele wakaayeeyela makani ngaakajana mubbuku lyakwe mumakwiisyilili.
Magozwe wakalikkede anze ang'anda iilaaciluli canyanzabili, kabala kabbuku. Tomaasi wakasika alimwi akukkala munsi lyakwe. "Kaambanzi kabbuku aaka?" wakabuzya Tomaasi. "Kabbuku kaambaula musankwa wakaba mwiiyi," wakamvwiila Magozwe. "Ino nguni zina lyakwe?" wakabuzya Tomaasi. "Izina lyakwe ngu Magozwe," wakamvwiila Magozwe kumwi kamwetula-mwetula.
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Magozwe
Author - Lesley Koyi
Translation - Vision Milimo
Illustration - Wiehan de Jager
Language - ChiTonga
Level - Read aloud
© African Storybook Initiative 2015
Creative Commons: Attribution 4.0
Source www.africanstorybook.org
Menu
  • Navigate

    Navigate through the story by swiping right or left or clicking when the cursors changes to an arrow on the right or the left edge of the screen.

    Tap or click on the centre of the page to see, or remove the menu bars at the top and the bottom of the screen. You can also use the ESC key.

    You can use the slider at the bottom as a way to move quickly through the story. On a mobile device tap on the slider before you drag the slider button.

    Click or tap to return to African Storybook.

  • Share
    If you have a Twitter or Facebook account, you can share this story on your page or a page you manage. You can also copy the web link (URL) for this story.
    • Twitter
    • Facebook
    • Url
  • Rate
    Other visitors rated this story

    Tell us how much you liked the story – drag the scroller to highlight one or more stars
    • Submit
  • Comment
    Read other people’s comments on the story, or add your own.
    • Enter your comment
    • Name
    • E-mail
    • Post
  • Translations and adaptations
    • Magozwe
      Afrikaans (Translation)
    • Magozwe
      Akuapem Twi (Translation)
    • ماقزوي
      Arabic (Translation)
    • Magozwe
      Asante Twi (Translation)
    • Magozwe
      CiNyanja (Translation)
    • Magozwe
      Dagaare (Translation)
    • Magozwe
      Dagbani/Dagbanli (Translation)
    • Mokasa
      Dangme (Translation)
    • Magozwe
      English (Original)
    • Magozwe (Colour-in)
      English (Adaptation)
    • Magozwe
      Ewe (Translation)
    • Magozwe
      Fante (Translation)
    • Magozwe
      French (Translation)
    • Ankamafio
      Ga (Translation)
    • Magozwe
      Gonja (Translation)
    • Magozwe
      IciBemba (Translation)
    • UMagozwe
      isiNdebele (Translation)
    • UMagozwe
      isiXhosa (Translation)
    • Mhlaba ngiyakuhlonipha
      isiZulu (Translation)
    • Magozwe
      Kasem (Translation)
    • Magorwa
      Kinyarwanda (Translation)
    • Magozwe
      Kiswahili (Translation)
    • Magozwe
      Kiswahili (Adaptation)
    • Magozwe apata makao mapya
      Kiswahili (Adaptation)
    • Magozwe
      Mampruli (Translation)
    • Magozwe
      Nzema (Translation)
    • Magozwe
      Portuguese (Translation)
    • Magozwe
      Sepedi (Translation)
    • Magozwe
      Sesotho (South Africa) (Translation)
    • Magozwe
      Setswana (Translation)
    • Magozwe
      SiLozi (Translation)
    • Wonkhe umuntfu uneliphupho
      Siswati (Translation)
    • Magozwe
      Talen (Translation)
    • Magozwe
      Tshivenḓa (Translation)
    • Mahewu
      Xitsonga (Translation)
  • Download to read
    Landscape version
  • Download to print
    Portrait (booklet) version
  • Download EPUB