African Storybook
Menu
Magozwe
Chief A-R. Adam (OLE Ghana)
Wiehan de Jager
Gonja
Kadegboŋ nɛ baa tre Nairobi na, to nɛ mbia nɛ b shin nde wɔfɔ a maŋ kɔ benawuraana ndoŋ na be katuŋ wɔ. Mbia na shi nde wɔfɔ nɛ bumo kurgepoaan bee keni bumo so nɛnɛ na, to nna m ba kaa wɔ ndoŋ. B baa wɔtɔ nna a jo karɛcha kama be kusɔ nɛ k beeŋ tu bumo nɛ b sɔ kumo loŋ. Kachipurdidi, awo ko to nɛ mbia na di ŋ koso a bɔɔ bumo be alan. Ŋkpal awo so nɛ baa kpa edɛ n wɔtɔ epi nɛ b fuge n nase na to a wɔl. Katuŋ na to be mbia na be eko e daa la Magozwe. Mo e daa la bumo to be kabibi.
Magozwe daa la nfɛ anyɔ nawule nna nɛ mo tuto nɛ mo nio wu. Ndoŋ nna nɛ e ya kaa wɔ mo wupa kutɔ. Kanyɛn ere be sheŋ daa maŋ wɔ kebia na to. E daa maa shin nɛ Magozwe bee ji a mɔɛ. Ama e daa shin nna nɛ e bee shuŋ ashuŋ kpakpaso nɛ a chɔ mo so.
Magozwe daŋ baŋ fubel ŋko ŋ kaŋɛ kusɔ ko a laŋɛ kushuŋ na be kaplɛso malɛ mo wupa na daa bri mo nna. Kacha ko nɛ Magozwe bishi fanɛ e beeŋ tiŋ n nya ekpa n yɔ sukuu a, nɛ mo wupa bri mo nna nseŋ kaŋɛ, "Manɛ nɛ fo zuku ere beeŋ tiŋ ŋ koya."  Magozwe ka ji le be awurfoŋ nfɛ asa nɛ e shile mo wupa na kutɔ. E daŋ ya kaa na kadegboŋ to be kebɔrbi so nna.
Kebɔrbi so be kebaawɔtɔ daa du kpakpa ga nɛ mbia na bee wora wahala pɔɛŋ nsaa nya kacha kama be kusɔjiso. Saŋko epushi bee pɛ bumo nna, saŋko malɛ baa bri bumo nna, nɛ b baa lɔ, esa kama maa chɛ bumo to. Amanshɛrbi nɛ baa nya ashi kebaa kule to, ŋko kebaa tise eruba nɛ abɛlso a fa to nawule e baa la bumo. Kebaawɔtɔ daa ki kpakpa nna a ti so ŋkpal loŋ be mbia be ntuŋana ka bee tu abar a kɔ a fin kakpa nɛ baaŋ ba wɔ so so.
Kacha ko nɛ Magozwe ya kaa tise asɔ kemuni so, nseŋ wu buuku dradra kpɛto so ko. Ndoŋ nna nɛ e ta kumo ŋ kpara kumo be eyurpi na nseŋ ta kumo n wɔtɔ mbe bɔtɛ to. Yili kamoncha, karecha kikɛ e beeŋ ta buuku na ŋ keni kumo to be efoto na. Ŋkpal manɛ so e daŋ maaŋ tiŋ ŋ kraŋ kumo be nsibɛ na.
Efoto na daa ji kebia ko nɛ e daŋ ŋ ki aduple farpo be asheŋ nna. Ndoŋ nna nɛ Magozwe fara a ku keki aduple farpo be edare saŋkikɛ. Saŋko, e bee kaa fɛ nna fanɛ mo e la buuku na to be kebia na.
Kacha ko awo ko to nɛ Magozwe ya kaa yil ekpakar a kule. Ndoŋ nna nɛ kanyɛn ko ba mo kutɔ m ba kaŋɛ, "Hɛloo, ma e la Thomas. Mee shuŋ m mata nfe nna, kakpa nɛ feeŋ tiŋ n nya kusɔ ko ŋ ji." Kumo be kaman nɛ e teŋi enɔ ŋ ŋini lank o nɛ b nyɔɔ kachunɔnyifu nɛ kumo be echenshi la bruu, nseŋ kaŋɛ, "Mee fɛ nna fanɛ fo yɔ ndoŋ n ya ji kusɔ ko?"  Nɛ Magozwe keni kanyɛn na nseŋ kilgi ŋ keni lan ŋ kaŋɛ, "Ashere," kumo be kaman nɛ e kilgi n choŋ.
Yili loŋ be saŋɛ na, nɛ nɛ mbia nɛ b maŋ kɔ epe na nɛ Thomas deŋ nsaa wu abar saŋkikɛ. Thomas bee sha kebaa tu basa a bir bare nna ga, fɔŋfɔŋ mbia nɛ b wɔ kebɔrbi so na. E daa sha kebaanu basa be kebaawɔtɔ be asheŋ nna. E daŋ pre kenishi nna n wɔtɔ kusɔ nɛ e bee wora na to ga. Mo alɛ maa wu mbe kumu ŋko a fɛl basa. Ndoŋ nna nɛ mbia na be beko fara a yɔ lan nɛ b nyɔɔ kachunɔnyifu ɛ bruu na to n ya kaa ji kapaso.
Magozwe daa tase ekpakar nna a keni mbe buuku na to be efoto nɛ Thomas ba chena m mata mo nseŋ bishi.  "Manɛ be asheŋ nɛ keblɔmbi ere bee malga?" Nɛ Magozwe kaŋɛ, "K bee malga kebia ko nɛ e bee sha fanɛ e ki aduple farpo be asheŋ nna." Nɛ Thomas bishi, "Kebia na be ketre a?" Nɛ Magozwenya manaŋ ŋ kaŋɛ, "M maŋ nyi. M maaŋ tiŋ ŋ kraŋ."
Kumo be kaman nɛ Magozwe fara a kaŋɛ Thomas mo gbaga be kebaawɔtɔ be asheŋ. Mo wupana nɛ kananɛ eshile mo be asheŋ e daa la. Thomas daŋ maŋ malga ga, mo alɛ daŋ maŋ kaŋɛ Magozwe kusɔ nɛ kedaga fanɛ e wora, E daa kaŋ kusoe nna a nu kusɔ nɛ e bee kaŋɛ na. Saŋɛ ko baa kaa wɔ chenshi bru be lan na to nna a ji nsaa malga.
Magozwe be kafɛ kudusopo be kakurgeacha, nɛ Thomas sa mo buuku pɔpor. Buuku na daa malga kdebi ko to be kebia ko nɛ e daŋ ŋ ki bɔll ŋmɛapo gboŋ be asheŋ nna. Saŋɛ damta nɛ Thomas kraŋ buuku na ŋ ŋini Magozwe. Kacha ko nɛ e kaŋɛ mo le, "Mee fɛ nna fanɛ saŋɛ fo nɛ fo yɔ sukuu n ya koya kakraŋ. Nuso nɛ fee fɛ?"  Thomas daŋ kaŋɛ nna fanɛ e nyi kakpa ko nɛ mbia beeŋ tiŋ n ya kaa wɔ, a yɔ sukuu.
Ndoŋ nna nɛ Magozwe fara a fɛ kakpa pɔpor na, nɛ sukuu be keyɔ be asheŋ. Nɛ kusɔ nɛ mo wupa kaŋɛ mo fanɛ zuku e la mo, nɛ e maaŋ tiŋ koya sheŋ na kaa la kashenteŋ a? Ŋko nɛ b ka yaa kaa biri mo ashi kakpa pɔpor na a? Nɛ kufu pɛ mo nɛ e fɛ le, "Ashere ma kebaawɔ kebɔrbi so ere bɔ."
Ndoŋ nna nɛ e kaŋɛ Thomas kusɔ nɛ k bee tɔrɔ mo. Nɛ Thomas leŋ mo to saŋɛ damta fanɛ kakpa pɔpor na be kebaawɔtɔ beeŋ ba bɔ kakpa nɛ e wɔ na.
Nɛ Magozwe lar n yɔ lan pɔtɛ nɛ kumo be chenshi la kefitiri bumbuŋ na to. Mo nɛ mbia anyɔ ko e daa wɔ ebu to ashi ndoŋ. Bumo kikɛ daa la mbia kudu nna n ta Auntie Cissy nɛ mo kul nɛ njɔnɔ asa, nɛ jiblaŋ, nɛ kaboe chɛrso ko ashi lan na to.
Magozwe ka fara sukuu k daa du kpakpa nna ga. K daŋ daga fanɛ e baa nyi asɔ damta. Saŋɛ damta e daa sha keyige nna. Ama mo alɛ daa fɛ aduple farpo na nɛ bɔll ŋmɛapo na be asheŋ nna. Nseŋ kpal bumo so, a maŋ yige.
Kacha ko nɛ Magozwe tase kefitiri bumbuŋ be chenshi be lan na be epunto a kraŋ nɛ Thomas ba chena m mata mo nseŋ bishi, "Manɛ be asheŋ nɛ keblɔmbi na bee ji?"  Nɛ Magozwe kaŋɛ, "K bee ji kebia ko nɛ e ki eŋinipo be asheŋ nna." Nɛ Thomas bishi, "Kebia na be ketere a?" Nɛ Magozwe mushe ŋ kaŋɛ, "Mbe ketere e la Magozwe."
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Magozwe
Author - Lesley Koyi
Translation - Chief A-R. Adam (OLE Ghana)
Illustration - Wiehan de Jager
Language - Gonja
Level - Longer paragraphs
© African Storybook Initiative 2015
Creative Commons: Attribution 4.0
Source www.africanstorybook.org
Menu
  • Navigate

    Navigate through the story by swiping right or left or clicking when the cursors changes to an arrow on the right or the left edge of the screen.

    Tap or click on the centre of the page to see, or remove the menu bars at the top and the bottom of the screen. You can also use the ESC key.

    You can use the slider at the bottom as a way to move quickly through the story. On a mobile device tap on the slider before you drag the slider button.

    Click or tap to return to African Storybook.

  • Share
    If you have a Twitter or Facebook account, you can share this story on your page or a page you manage. You can also copy the web link (URL) for this story.
    • Twitter
    • Facebook
    • Url
  • Rate
    Other visitors rated this story

    Tell us how much you liked the story – drag the scroller to highlight one or more stars
    • Submit
  • Comment
    Read other people’s comments on the story, or add your own.
    • Enter your comment
    • Name
    • E-mail
    • Post
  • Translations and adaptations
    • Magozwe
      Afrikaans (Translation)
    • Magozwe
      Akuapem Twi (Translation)
    • ماقزوي
      Arabic (Translation)
    • Magozwe
      Asante Twi (Translation)
    • Magozwe
      ChiTonga (Translation)
    • Magozwe
      CiNyanja (Translation)
    • Magozwe
      Dagaare (Translation)
    • Magozwe
      Dagbani/Dagbanli (Translation)
    • Mokasa
      Dangme (Translation)
    • Magozwe
      English (Original)
    • Magozwe (Colour-in)
      English (Adaptation)
    • Magozwe
      Ewe (Translation)
    • Magozwe
      Fante (Translation)
    • Magozwe
      French (Translation)
    • Ankamafio
      Ga (Translation)
    • Magozwe
      IciBemba (Translation)
    • UMagozwe
      isiNdebele (Translation)
    • UMagozwe
      isiXhosa (Translation)
    • Mhlaba ngiyakuhlonipha
      isiZulu (Translation)
    • Magozwe
      Kasem (Translation)
    • Magorwa
      Kinyarwanda (Translation)
    • Magozwe
      Kiswahili (Translation)
    • Magozwe
      Kiswahili (Adaptation)
    • Magozwe apata makao mapya
      Kiswahili (Adaptation)
    • Magozwe
      Mampruli (Translation)
    • Magozwe
      Nzema (Translation)
    • Magozwe
      Portuguese (Translation)
    • Magozwe
      Sepedi (Translation)
    • Magozwe
      Sesotho (South Africa) (Translation)
    • Magozwe
      Setswana (Translation)
    • Magozwe
      SiLozi (Translation)
    • Wonkhe umuntfu uneliphupho
      Siswati (Translation)
    • Magozwe
      Talen (Translation)
    • Magozwe
      Tshivenḓa (Translation)
    • Mahewu
      Xitsonga (Translation)
  • Download to read
    Landscape version
  • Download to print
    Portrait (booklet) version
  • Download EPUB