Apa Besa zonene zosineguru zahulilire
Mecelin Kakoro
Mango Tree

Rumwe mezuva besa zonene zosineguru kusikama pomukunda goKaliki zidamune vantu zivatware kodoropa. Kaliki kapi simpe ga mona rumwe besa zonene ngesi. Tavarura makende ntane govarondi ntani ekende limwe lyomusingi. ''Mwakona kukara nomukweyo ntane dovarondi noyipundi walye ntazimwe mwankenye mukweyo''. Yimo gagazarere Kaliki.

Nsene kaliki mouhunga ana kara, varondi vangapi nazi simba besa zonene zosineguru?

1

Mungura onane vaKaliki ngava mu twara kodoropa aka rande mudwaro gosure. Onane vendi kurandesa mauta ko N$15 momuzumo. Hambara moyivike yongandi awo kugwana mo N$50. Muzumo gomauta gokuhura kupi ava randesa yipo vagwane mo N$450? Yivike yine yina kapita awo ngava pungura yimaliva yawo ngava kafute komudwaro gosure gwaKaliki.

Kuvhura o rugane asi yimaliva yingapi vapungura moyivike yine?

2

Hambara makwedi gatatu gana kapita kutunda apa Kaliki garondere mo besa.

Kapi ana kuvhura ku ndindira ngaya rondemo hena. Mungura ezuvha lyenene povili zountambali nare mweli mombete. Nye kapi ana kuponyoka. Magano gendi kuna kulirunga kapi ana kuhageka kugazara rugendo rwendi rokodoropa. Nare nominute nomurongo ntatu dina ku pita kovili zau ntane, nye Kaliki nare gapinduka.

3

Nkenye ngurangura onane vaKaliki kumu pindura povili zauntambali, nye naina nare ana pinduka povili zauntazimwe nampli momu karere povili zomurongo nazimwe masikupita.

Povili zauntambali vana mu kuhu kumwe nokumu dwareka ana wapere kuza. Siruwo sokusika kupi karere Kaliki masiku pita?

4

Nominute murongo nantano ko zitoone vili zauntantatu.

Kaliki nonane vendi tava siki pomarondero gonobesa. Besa zonene zosineguru nkenye siruwo ngano kuyasika povili zauntantatu.

Onane vaKaliki tava tara povili zawo. Besa zonene zosineguru zina hulilire nare no nominute murongo nantano,''nye ozo besa kuyasika nosiruwo. Tani lipura, nani udigu musinke?'' Yimo va uyungire onane vakaliki.

5

Konyima zosiruwo vantu wovanzi tava yalipakerere popo azi sikama besa. Nawo tava tara ponovili dawo nokulipura besa eyi zina hulililire. ''Ngesi nare vili zauntane, ame tani hulilire koyirugana!'' Yimo ana ku uyunga mugara gorupara mosuta zosineguru.


Kaliki nonane vendi awo vana ndindire siruwo sosire. KwaKaliki kuna ku lizuvha ngwendi novili nonovili nye kapisi yimo. Siruwo sokusika kupi vana ndindire?

6

Kaliki ana kara nosinka, ''Nye ngani gwana tupu mudwaro gwange gosure?'' Yimo ana kupura onane vendi.

Kaliki tanongonona asi rugendo rokuza kodoropa nokutengura taru kwata sinano sokusika kono vili ne, vili zimwe zokuka sika kodoropa novili mbali dokurandanga ntani vili zimwe zokutengura. Nihuguvare asi besa ntaantani ziya sike ndi kapi nani kasika kembo nosiruwo.

7

Simpe kuna kundindira. Posiruwo esi Kaliki kuna kulira. Vantu vavali momukweyo tava ziko komambo. vakwawo tava tara-tara siruwo ponovili dawo.

''Tu ndindireni nakara nelizuvho asi besa kuna kuwiza ntantani,'' yimo vana kuvatantera onane vaKaliki. ''Nahara kuza ko kembo!'' Yimo ana kusivana Kaliki. ''Nominute murongo tupu.'' Tava mutantere onane vendi. ''Nsene besa kapi zina moneka poharufa zomurongo tatu ziko kembo.''

8

Poopo ngoso tava zuvhu sindundumo sobesa. "Tara yimo nina kutantere,'' yimo vana kuuyunga onane vaKaliki. "Ngesi harufa zomurongo tatu karandanga usimbu-simbu nsene besa nazi ka tengura kodoropa usimbu natu kasika kembo nosiruwo komeho utameke udano woge wombara.''

Kaliki tali kokota mahodi. Nompadi dendi kuna dundu. Kuna kulizuvha ana roroka. Kapi ana kuvhura ku ndindira ana hara ku ronda mobesa.

9

Kwa nkenye gumwe yina mu pe sitetu apa vana kumona besa zonunu zongeha, yeeyi awo kwayika besa zonene zosineguru.Kaliki tavarura tupu sivaro somakende goruha oru ava rondere vantu, ''kuna kara tupu gane!''. Yimo gazigilire kaliki. ''Ezi besa nunu unene kupitakana zina zosineguru. Kapi nava gwanekamo vantu navenye ava vana kuza kodoropa.''

Nove to kwatesa ko kweyi ana kumona Kaliki, kuvhura opumbe sivaro sovantu varondo mobesa ezi zonunu zongeha ndi?

10

''Ove kulipakera unene sinka Kaliki,'' yimo vana kumusinda onane vendi. ''hansa natuvenye tuna pongo apa natu gwana yipundi monda.''

''Usimbu-simbu turondeni tuka hingire, nare tuna gusa kundindira!''

11

Kaliki nonane vendi tava rondo mobesa, konyima zawo vantu ntane momukweyo. ''Kuvhura yikare yipundi yoku gwana ya natuvenye?'' Kaliki tapura.
Tamono nomukweyo ne doyipundi mobesa, noyipundi yivali ruha rumwe ntani yivali koruha rwapeke. Yipundi yingapi nayinye kuyipakerera? Vantu navenye momukweyo nava vhura ku hingira?

12

Kaliki nonane vendi tava gusa yipundi yivali yoko meho pepi nevero. Vana kara nevango lyenene komenho zawo ntani kumona nawa ponze. Kaliki ta varura vantu ntazimwe wovape ava vana ligwederere momukweyo. ''Kuna ninkisa varondi vakare 17 navenye kumwe'' yimo ana kugazara. ''Nane molili evango lyankenye gumwe,'' yimo ana kutantera onane vendi.'' ''Muntu gumwe tupu nasikama.''

Kaliki ana varura nawa?

13

Pwangesi besa zina zura. Musingi gwazo ta zedire nomuvero kumwe nokusuka aze. Ezogerero lina kara po ponze. Kaliki novarondi vamwe mobesa tava tara pekende.

Vantu wovanzi vana kuduka vahara kuronda mobesa. Tava zigire asi ''sikameka! sikameka!'' nose twa hara kuronda!'', morwa vana hulilire. Kaliki nonane vendi tava fire nkenda vantu ava vana sigi konyima.

14

Onane vaKaliki tava pura musingi asi, ''Yinke ono dili kuwiza mobesa zonene zosineguru? ''Kazi tekere nkera,'' yimo gauyungire musingi. ''Ezi besa zonunu zongeha yizo zelike kazi kara po.

''Ngapi nye owo vantu navenye tuna sigi konyima?'' yimo vapulire onane vaKaliki musingi. ''Mwalipakera sinka,'' yimo gauyungire musingi. ''Natura po nare egano lyo kurugwira ko nampili rukando ruvali neina.''

Kaliki tapurakene omu vana kuuyunga. Nonomora tadi lidingi momutwe gwendi.

15

Kaliki tavarura yipundi hena. ''Ezi besa ku simba vantu ronambali. Murongo nantazimwe wokuhingira ntani va ne wokusikama.''

''Tani lipura asi yikando yingapi na zi tengwira ko zika simbe varondi esere ziva tware kodoropa? Ngapinye nsene varondi masere gavali ndi esere limwe nonomurongo ntano?'' Talipura mwene kaliki. Kuvhura ogwane elimbururo?

Kaliki ana hafa. Ntantani a kare nomudwaro gwendi gosure gomupe, besa tazi yamurugwida kembo, posiruwo so mbara.

16
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Apa Besa zonene zosineguru zahulilire
Author - Mecelin Kakoro
Translation - michael shiininge
Illustration - Mango Tree
Language - Rukwangali
Level - Read aloud