Ku hlwela ka bazi lerikulu ra wasi
Mecelin Kakoro
Mango Tree

Kan'we hi siku bazi lerikulu ra wasi ri hundza emugangeni wa ka va Bubu ri rhwala vanhu ri va yisa edorobeni. Bubu a a nga si tshama a vona bazi ro kurisa xisweswo. Loko a hlayela u kuma mafasitere ya 9 ya vakhandziyi ni fasitere ra muchayeri. "Ku fanele ku ri tilayini ta 9 ta switshamo swa vakhandziyi ni switshamo swa kwalomu ka 6 hi layini," ku anakanya Bubu.

Loko Bubu a be kona, xana bazi lerikulu ra wasi ri nga thwala vakhandziyi vangani?

1

Mundzuku, mana wa Bubu u ta n'wi yisa edorobeni a ya xava yunifomo leyintshwa ya xikolo. U xavisa matandza hi R15 dazeni. Mavhiki yo tala u endla mali ya R450. Xana u boheka ku xavisa tidazeni tingani ta matandza leswaku a endla R450? Emavhikini ya mune lama hundzeke, u kote ku hlayisa hafu ya mali yakwe leswaku a ta hakelela yunifomo leyintshwa ya Bubu.

Xana u nga hlayela leswaku u hlayise mali muni hi mavhiki ya mune?

2

Se ku hundze kwalomu ka tin'hweti tinharhu ku sukela loko Bubu a fambe hi bazi. A nga ha swi koti ni ku rindza!

Mundzuku i siku lerikulu. Hi awara ya nkombo, se u etlele, kambe vurhongo a byi khomi. Mianakanyo yakwe yi pfilunganyekile. U tshamela ku anakanya hi riendzo ro ya edorobeni. Se i hafu ku bile awara ya nkaye, kambe Bubu wa ha xalamukile.

3

Mixo wun'wana ni wun'wana, mana wa Bubu u n'wi pfuxa hi awara ya nkombo. Kambe namuntlha se u pfukile hi awara ya tsevu, hambileswi tolo a etleleke hi awara ya khumen'we.

Hi awara ya nkombo se u hetile ku hlamba naswona u ambarile, u lunghekele ku famba. Xana Bubu u etlele nkarhi wo fikela kwihi tolo?

4

Hi korata ku nga si ba awara ya nhungu Bubu ni mana wakwe va fika laha bazi ri yimaka kona. Bazi lerikulu ra wasi ri fanele ku fika hi awara ya nhungu.

Mana wa Bubu a languta wachi yakwe. Bazi lerikulu ra wasi ana se ri hlwele hi timinete ta khumentlhanu." Kambe masiku hinkwawo bazi ri fika hi nkarhi. Ndza tivutisa leswaku xiphiqo i yini?" ku vula yena.

5

Ku nga ri khale ku fika vanhu van'wana laha bazi ri yimaka kona. Na vona va languta tiwachi ta vona kutani va tivutisa leswaku hikwalaho ka yini bazi ri hlwerile. "Phela se i awara ya nkaye. Ndzi ta hlwela ku fika entirhweni!" ku vula wanuna lowa mpandla la ambaleke sudu ya wasi.

Bubu ni mana wakwe vona i khale va rindzile. Eka Bubu, swi tikomba onge se i tiawara to tala. Kambe a swi tano. Xana va ni nkarhi wo fikela kwihi va rindzile?

6

Bubu wa vilela. "Xana ndzi ta kala ndzi yi kuma yunifomo ya mina?" a vutisa mana wakwe.

Bubu u xiya leswaku riendzo ro ya edorobeni ni ku vuya ri ta teka kwalomu ka tiawara ta mune. Awara ku ya fika kona, tiawara timbirhi ta ku xava ni awara yin'we ya ku vuya. "Ndzi ni ntlangu wa bolo ni vanghana va mina hi awara ya mbirhi. Onge bazi leri ri nga hatlisa ri fika loko swi nga ri tano hi ta hlwela ku vuya ekaya."

7

Va ha rindzile. Kutani Bubu se wa rila. Vanhu vambirhi eka lava rindzeke va suka va tlhelela ekaya. Van'wana va hambeta va languta nkarhi etiwachini ta vona.

"A hi lehiseni mbilu. Ndza tshemba leswaku bazi ri ta fika ku nga ri khale," mana wa Buku a va byela. "Ndzi lava ku ya ekaya!" ku kolola Bubu. "A hi rindzeni timinete tin'wana ta khume," ku vula mana wakwe. "Loko bazi ri nga fiki hi hafu ku bile awara ya nkaye hi ta ya ekaya."

8

Xikan'wekan'we va twa bazi ri duma hi ndlela. "Waswivo ndzi ku byerile," ku vula mana wa Bubu. "I hafu ku bile awara ya nkaye hi ku kongoma. Hi ta hatlisa hi xava. Loko bazi ro suka edorobeni hi nkarhi, hi ta fika ekaya ntlangu wa wena wa bolo wu nga si sungula."

Bubu a tisula mihloti. Milenge yakwe ya vava. U titwa a karhele. U navela onge a nga se a khandziye ebazini.

9

Lexi hlamariseke hinkwavo, a ku nga ri rona bazi lerikulu ra wasi. I bazi leritsongo ro tshwuka. Loko Bubu a hlayela u vona mafasitere ya mune ya vakhandziyi etlhelo ka bazi. "Mhani," ku vula Bubu, "leri i ritsongo eka bazi lera wasi. A ri nge va ringani vanhu hinkwavo lava yaka edorobeni."

Xana mi pfumelelana na Bubu? Xana mi nga kumbetela leswaku bazi leritsongo ro tshwuka ri rhwala vakhandziyi vangani?

10

"U vilela ngopfu wena Bubu," a vungunyiwa hi mana wakwe. "Hinkwerhu lava rindzeke laha bazi ri yimaka kona hi ta swi kota ku tshama."

"Hatlisa, a hi nghene hi ta kuma switshamo swa kahle. I khale swinene hi rindzile!"

11

Bubu ni mana wakwe va khandziya ebazini. Endzhaku ka vona ku ni vanhu van'wana va 9 elayinini. "Xana ku ta va ni switshamo leswi hi ringaneke hinkwerhu?" Ku vutisa Bubu.

U xiya leswaku ni switshamo swa tilayini ta mune ebazini, ku ni switshamo swimbirhi eka tlhelo rin'we ni switshamo swimbirhi eka tlhelo lerin'wana. Xana switshamo hinkwaswo i swingani? Xana vanhu hinkwavo va ta swi kota ku tshama?

12

Bubu ni mana wakwe va tshama emahlweni ekusuhi ni nyangwa. Va ni ndhawu leyikulu emahlweni ka vona naswona va kota ku vona kahle ehandle.

Loko Bubu a hlayela u vona vanhu van'wana va tsevu lava joyineke layini. "Sweswo swi endla nhlayo leyi heleleke ya vakhandziyi va 17," a ri karhi a anakanya. "Mhani, un'wana ni un'wana u ta yi kuma ndhawu," a byela mana wakwe. "I munhu un'we ntsena loyi a nga ta boheka ku yima."

Xana Bubu u hlayele kahle?

13

Kutani bazi se ri tele. Muchayeri a pfala tinyangwa a khoma ndlela. Ku twala huwa ehandle. Bubu ni vakhandziyi lavan'wana va languta hi fasitere.

Ku ni vanhu van'wana lava tsutsumelaka ku khandziya bazi. Va huwelela, "Yima! Yima! Na hina hi lava ku khandziya." Kambe va xwerile. Bubu ni mana wakwe va va twela ku vava vanhu lava va saleke.

14

Mana wa Bubu a vutisa muchayeri, "Hikwalaho ka yini mi nga tanga hi bazi lerikulu ra wasi?" "Ri onhakile tolo," ku vula muchayeri. "A ku lo sala bazi leri leritsongo ro tshwuka."

"Kambe ku ta endleka yini hi vanhu hinkwavo lava hi va siyeke?" Ku vutisa mana wa Bubu. "U nga vileli," ku vula muchayeri, "namuntlha ndzi hlele ku tlhela ndzi vuya kambirhi."

Bubu u va yingiserile loko va vulavula. U karhi wa hlayela enhlokweni.

15

Bubu a tlhela a hlayela switshamo. "Bazi leri ri rhwala vanhu va 20, 16 lava tshameke na 4 lava yimeke."

"Ndza tivutisa leswaku bazi ri ta boheka ku tlhelela kangani leswaku ri rhwala vanhu va 100 ku ya edorobeni? Ku vuriwa yini loko vakhandziyi vo fika eka 200 kumbe 150?" a ri karhi a tivutisa. Xana u nga yi kuma nhlamulo?

Bubu u tsakile. Ku nga ri khale u ta va ni yunifomo yakwe leyintshwa. Kutani bazi ri ta va tlherisela ekaya, u ta fika hi nkarhi ebolweni.

16
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Ku hlwela ka bazi lerikulu ra wasi
Author - Mecelin Kakoro
Translation - Mduduzi Benjie Shongwe
Illustration - Mango Tree
Language - Xitsonga
Level - Read aloud