Naaba Kayangya Ni U Bipuŋŋa
Amana Yunus
Natalie Propa

Zamanseaa sa, Nasɔ n daa bɛni ka u yuuri booni Kayangya. U daa bɛ la nayiri ni, pɔ'anaa ni ba bipuŋŋa, nabipuŋŋa Apenyo. Nabipuŋŋa Apenyo daa nyɛ la pɔ'asaribli veeli halli ka doo kam daa boori u di u. Amaa Naaba Kayangya daa zaali la nabipuŋŋa maa sadaakyi ligri maa ka di du pam.

1

Naaba Kayangya yiri daa tabi la nasɔ ka u yuuri booni Aluda Kpeeŋŋudaana. U yuuri n daa nyɛ "Kpeeŋŋudaana" dama u zizitaaba zaa daa wumni u yɛligu. (U sufu daa yigsiri m-basiri ninvugsɔ ŋɔn daa bu sakki u yuubu!) Naaba Aluda pɔ'a daa mari la doroo ka di bu yuui ka u kpi ka u daa boori pɔ'asɔ ni u di.

2

Dinzugu nakurikarigu maa daa kyaŋŋi la Naaba Kayangya saani ni u ti u sadaakyi nabipumbila maa zugu. Ba niriba ayi wa ŋɔn daa diri sadaakyi wa azama, biyoola Kakembo daa sɔ'ai n-wum azama maa. Biyoola Katembo daa miri nabipumbla Apenyo pam.

3

Naaba Aluda daa sakkiya ni u zaŋŋi u arizikki purigiri n-ti Naaba Kayangya, nti paasi seeriga, ka gba daa nyɛ la ka m-paasiri sadaakyi maa ni.  Siri daa maali la asiiri zaŋkpa Naaba Aluda nabipuŋŋa Apenyo amriya maa. Naaba wa daa mi ni u bipuŋŋa wa sufu bu ya pɛligi yɛlli wa zugu.

4

Bakɔ yinni n-daa kpalim ni nabiiya amriya dabsiri maa daari, ka biyoola Kakembo daa kyaŋŋi Apenyo saani. "N wura nabipuŋŋa, i ba sɛ'asi i daa amriya ni Naaba Aluda siri. Ka di mun ya kyana la bakɔi sunsukkini," Kakembo daa yɛliya.

5

Nabipuŋŋa Apenyo ningbuna daa damni, ka u daa bu baŋŋi ŋɔn ya tuui n-niŋ bunseela. Di bu yuui ka u teesi, "N ku sakki ka Naaba Aluda di ma n-leebi u pɔ'a, dɔninkuri karigu wa. Da! N ni niŋ yooma n kyaŋŋi Trevor saani n nyɛ ŋɔn toaai n-niŋ pɔi ka saha ti yakki pam." Trevor daa nyɛ la nabipuŋŋa Apenyo maam.

6

Di yuŋŋu ka Apenyo bɔ 'ai n-yi nayiri maa. U ba yi daa bɔ n nya u ŋɔn daa kyaŋŋi seela u sufu daa yisigiya pam. U daa zɔ n-kpɛ moo ni, bɔŋŋu zibsim ni n-yakki kuga ni tutubaligu ka daa paai Trevor. Ŋɔn daa paai u yiri gyeelinsi, kɔm ni kɔnyuuri daa mari u.

7

"N wura, wula ka I zɔ sɔwa'alli wa zaa yuŋŋu sahaseaa wa I kɔkɔa?" Trevor daa boosiya. U daa gbeaai kɔnyuurim n-ti u ka kya u ni u vuusi. Trevor daa bu toaai n-zini yuui, ka daa guri Apenyo ni u tɔ 'asi.

8

"N wura nabipuŋŋa, bɔ n- mugsi i?" Trevor boosiya. Apenyo daa vuusi sigsi pam ka tɔ'asi nambɔtari, "M ba boori ni u di ma n-zaŋŋi n-ti Naaba Aluda, gyirima daana maa. Amaa n ku toaai su amriya ni lala dɔyɔri maa. Trevor, m boori ni I su ma amriya halli I yi nyɛ faradaana. M maali siri ni n-di wahala. N wuri i."

9

"Amaa nabipuŋŋa, n ka bunseeli ni n-zaŋŋi yɔ I sadaakyi, imi ni n nyɛ la bidibnandaana," Trevor kumiya. Apenyo labisiya, "N mi, amaa I kɔkɔ ka m boori ni I di ma I pɔ 'a." U daa teesiya beela ka yɛli, "Ti kyam Kategga, nyariŋŋudaana maa saani ka u duusi ti kuli duuri sa. Lala maa ti ni n-toaai m-bɔrigi ka m ba ku toaai m-bɔ nya ti, da."

10

Diaŋ nyaaŋŋa nayiri maa ni Naaba Kayangya daa bɔ n nya nabipumbila Apenyo kaalinsi maa, ka tisi u kpambariba yiiko ni ba viisi m-bɔ u ziiya tinkpaŋŋa maa lugri kam zaa. Naaba maa naguriba, sapasindima ni sɔkam zaa daa viisi ni, amaa ba daa bu nya nabipuŋŋa Apenyo. Ba daa labi naaba maa saani n yɛli u ni ba bu nya Apenyo ziizaa, "Dinŋɔna kyam moo maa ni n-ti viisi," Naaba Kayangya daa tisi yiiko. U sufu daa yisigiya pam.

11

Nabipuŋŋa Apenyo ni Trevor ŋɔn daa niŋ yoom seem ni ba kyaŋŋi n-du kuliga duuri maa, sangbansabla daa piili n-la'amni sangbana ni. Pɛbsigu titaari n daa zeeri n-kyannina.

12

Kategga nyariŋŋudaana maa daa loori la u nyariŋŋu, di saha ka na'akyimbila wa paai u saani na. Trevor daa boosi Kategga ni u duusi n-yakki kuliga maa. Kategga sɛ'asi ni u sakki, ka daa yɛtti ni pɛbsigu titaari n kyannina yoomyoom ka ka ni mari barina pam.

13

Trevor daa kpamsi ka yɛli, Kategga din kpa talsi seem ni ba yakki. U yi zaŋŋi u nuu tum u daagyufani tiŋni sa n-yiisi la'apeeli wɔkku na ni u zaŋŋi n-ti Kategga. Kategga ŋɔn daa ti wum ba lahabaari ka nya pɔ'veeli maa, u sufu daa sa'm m-paasi ba zugu. U daa sakiya ni u duusiba n-yakki kuliga maa halli ni sangbana maa daa la'amni maa zaa yɔri. Kategga daa vuui nyariŋŋu maa n-tabli kuliga maa kpaŋŋa ka yɛli ni ba kpeema ka puuni. U daa kpikki u nyarimpoo m-piili gaari.

14

Naaba Kayanga ni Naaba Aluda ŋɔn daa paai kuliga maa kpaŋŋa ba daa nya ba niriba ata maa nyariŋŋu maa puuni. Ba daa baŋŋiya ni na'akyimma ban wuri taaba wa daa zɔri ni maa. Pɛbsigu titaari daa zɛ nyariŋŋu maa ka Kategga ku toaai laa n-zaŋŋi nyaŋŋu n kyaŋŋi u yuubu. Naaba Kayanga daa tasiya, "Apenyo, dim suguru ka labina! N kyɛ I taalli m-pɛŋŋi I ka ku laa n-daarigi I tubri bee Trevor tubri, da."

15

Amaa saha daa y akkiya, nyariŋŋu maa daa toosiri ni ya'ai n-lɔbi niriba ata maa kɔpeeli maa ni. Ba zaa daa kpalim koom maa ni. Di daari maa nyaaŋŋa, niri kam ŋɔn bɛ Naaba Kayangya tingbanni ni daa nya soori ni u niŋ amriya ŋɔn boori sɔ zaa, bundaana bee faradaana.

16
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Naaba Kayangya Ni U Bipuŋŋa
Author - Amana Yunus
Translation - Midzira Charles, John Yakubu
Illustration - Natalie Propa
Language - Mampruli
Level - Longer paragraphs