Matsɛ Kayanja Kɛ E Bi Yo Ɔ
Amana Yunus
Natalie Propa

Be ko nɛ be ɔ matsɛ ko hi si nɛ astsɛ lɛ kɛ Kayanja. Ehi mɔ mi kɛ manyɛ kɛ a bi yo, matsɛ bi yo Apenyo. Afɛu yo nitsɛ ji matsɛ bi Apenyo nɛ nyumu tsuaa nyumu suɔ nɛ e kɛ lɛ ko hi si. Se matsɛ Kayanja ngɛ ni ngua bie kɛha e bi yo ɔ henipeemi.

1

Ngɛ matsɛ Kaynja mɔ ɔ kasa nya nɔkɔtama ko hi lejɛ nɛ atsɛɛ lɛ Aludah ngua. Atsɛɛ "lɛ Ngua" ejakaa nɔtsuaa nɔ ngɛ kpɔ ɔ mi ɔ buu lɛ. (E waa nihi nɛ a bui lɛ ɔ yi mi saminya!) Asla ba gbe nɔkɔtama Aludah yo ɔ lingmi nɛ ɔ nɛ e ngɛ yo kpa hlae.

2

Lɔ nɔmo ngua nɔkɔtama Aludah ya matsɛ Kayanja ngɔ nɛ eya pee matsɛ bi yo zangma he ni saminya. Be nɛ nyumu enyɔ ɔmɛ ngɛ henipeemi ɔ he sɛsɛe ɔ, a ngɔbi yo Kakembo nu a nisɛɛmi ɔ. Ngɔbi Kakembo nɛ ɔ kɛ matsɛ bi Apenyo ngɛ saminya.

3

Nɔkɔtama Aludah kplɛ nɔ kaa emaa ngɔ e wetoni mi fa kɛ ha matsɛ Kayanja, nɛ abui, piɛ he, e nɛ ɔ si yo he nipeemi nɔ. Angɛ blɔhi a nyatoo ngɛ kɔkɔɔkɔ mi kɛ ha nɔkɔtama Aludah kɛ matsɛ bi yoɔ kpeemi. Matsɛ ɔ le kaa e bi yo bua be yimi tomi nɛ ɔ he jɔɔ.

4

Nɛ piɛ otsi kake loko odehe kpeemi ligbi nɛ ɔ maa suɔ, nɔgɔbi Kakembo su Apenyo he. Kakembo ke, "Yɛ suɔlɔ matsɛ bi yo, otsɛto blɔnya nɛ nɔkɔtama Aludah nɛ e kpee mo, nɛ emaa ba nɔ ngɛ otsi kake mi."

5

Bibli gbe matsɛ bi yo Apenyo nɛ amlɔ mi ɔ e li bɔnɛ emaa pee. Kɛkɛ nɛ esusu, "I be nɔkɔtama Aludah, jama nɔmo ngua gbae. Kɔkɔɔkɔ! I ma ye oya kɛ ho Trevor ngɔ ya nɛ ma hiɛ nɔ nɛ e ma nyɛ pee loko mamu nɛ e ba pe nyu." Trevor hine matsɛ bi yo Apenyo pia.

6

Jama gbɔkuɛ Apenyo waa kɛje kpo ngɛ mɔ ɔ mi. Kɛ etsɛ ɔ le he nɛ eje kpo kɛ yaa emi mi ma fu saminya. Ema fo kɛ ngu hue mi ka bi tii kɛ dibli mi ngɛ tɛhi a nɔ kɛ miohi a kpɛ kaya si e ya su epla Trevor ngɔ. Be nɛ e ya su e we ɔ mi ɔ, egbɛ kɛ pɔtɔ kɛ huɔ kɛ kuma.

7

Trevor bi, "Ye suɔmi, mɛ nɔ ha nɛ o ma fo kɛ gu blɔ gaga nɛ ɔ mi kɛɛ?" E yɛ nyu ha le nɛ e nu nɛ ejɔɔ e he. Trevor nyɛ we si nɛ e hi be mi nɛ e ngɛ mlɛe kaa Apenyo kɛ lɛ maa tu munyu.

8

Trevor bi ke, "Ye suɔlɔ matsɛ bi yo, mɛ nɔ ba?" Apenyo wo mumu vii nɛ e kɛ awulɛho le ke, "Ye tsɛ ngɛ hlae nɛ I kɛ nɔkɔtama Aludah ngua nɛ e hi si. Se I be nyɛe ma gba jama nyumu gbeyegbeye ɔ. Trevor, I suɔ ma gba mo ke ji obe nɔ ko po. I pee klalo kaa ma na nɔ. I suɔ mo."

9

Trevor kpa ngmla ke, "Se matsɛ bi yo I be nɔ ko nɛ ma nyɛ ma pee o he nii o le kaa, I ji bi nyumu yo nɛ ngɛ ohia yee." Apenyo ha heto ke, "Se mo pɛ nɛ ma nyɛ ma gba." E pue e yi mi tɛ sai nɛ e de ke, "Waa ho Kategga lɛtsɛ ɔ ngɔ ya nɛ e po wɔ pa kɛ ho pa a se ya. Kɛ gu blɔ nɛ ɔ nɔ, wa ma ku nɛ ye tsɛ be wɔ nae kɔkɔɔkɔ."

10

Jeha ngɛ matsɛ we ɔ, matsɛ Kayanja ba le mi tso kaa matsɛ bi yo Apenyo wo zi nɛ efa e nyɔnguɛ ɔmɛ ke a hla lɛ ngɛ kope ɔ mi he tsuaa he. Matsɛ ɔ hebuli, asrafohi kɛ nɔ tsuaa nɔ ko gbɛ si a nyɛ we nɛ a na matsɛ bi yo Apenyo. A kpale a se kɛho matsɛ ngɔ ya nɛ a yabɔ lɛ kaa a hɛn ngmɛ gba we Apenyo nɔ ngɛ he ko. Matsɛ Kayanja fa ke, "Ke ja a nyɛ ɛ ho nga mi ya nɛ nyɛ ya gbɛ si." E mimi fu wawɛɛ.

11

Be mi nɛ matsɛ bi yo Apenyo kɛ Trevor ngɛ a he sa a kɛ yaa paa nya a bluku vii komɛ bɔni a he nya buami ngɛ hiɔwe. Kɔɔhia ngua ko ma.

12

Kategga lɛ hluilɔ ɔ ngɛ e lɛ ɔ si muɔe nɛ niheyo ɔ kɛ zangmayo ɔ ya sue he. Trevor de Kategga ke e po mɛ pa. Kategga kua kaa e maa kplɛɛ nɔ, e tsɔɔ nya kaa kɔɔhiɔ ngua ko ma kɛ fo, nɛ ma wo amane kɛ ba.

13

Trevor ma nɔ mi ke ja a po mɛ pa a nɛ e tsɔɔ nɔ heje nɛ sa kaa a po mɛ pa a. Jeha e ngɔ e nine wo e kotoku mi tɔɔ nɛ e je hangu kpo ke ma ha Kategga. Be nɛ Kategga nu a sane ɔ kɛ bɔnɛ e na nɛ hangu ɔ he tsɔ ha a, a ni pee lɛ mɔbɔ. E ngɛ mi kaa je ɔ mi bu se e kplɛ kaa e maa po mɛ pa a.

14

Kɔɔhiɔ ngua huanya lɛ ɔ nɛ Kategga nyɛ we le ɔ nɛ e kudɔɔ. Matsɛ Kayanja hia ngmla ke, "Apenyo, I kpaa pɛɛ kpale kɛba! I ngɔ ke mo nɛ I be mo loo Trevor tue gblae." Kategga gbla lɛ ɔ ngɛ pa a tue nɛ e de mɛ ke a sɛ mi. Jeha e ngɔ e akɔfa a nɛ e bɔni hluimi. Be nɛ matsɛ Kayanja kɛ nɔkɔtama Aludah su pa a nya a, a ena ni etɛ ɔmɛ ngɛ lɛ ɔ mi. Ayɔse kaa suɔli wawi ɔmɛ ku.

15

Se be ɔ be lɛɔ ɔ butu nɛ eplɛ ni etɛ ɔmɛ wo nyu hama hama a mi. Mɛ tsuo a mu. Kɛje jama ligbi ɔ se ɔ nɔ tsuaa nɔ ko ngɛ matsɛ Kayanja ma a mi ɔ manyɛ ne e kɛ nɔ tsuaa ko nɛ e suɔ maa hi si ke ohiafo ji o niatsɛ ji o.

16
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Matsɛ Kayanja Kɛ E Bi Yo Ɔ
Author - Amana Yunus
Translation - Elizabeth Ocansey (OLE Ghana)
Illustration - Natalie Propa
Language - Dangme
Level - Longer paragraphs