Ilbiisonni mana gosa adda addaa hedduu keessa jiraatu. Ilbiisonni tokko tokko garee guddaa ta'anii waliin jiraatu, gariin kophaa isaanii jiraatu.

Kitaabni seenaa kun waa'ee Naeku fi Naserian - rirmoota obboleettii lama kan marga kibba Keeniyaa keessa jiraatanidha.

Obboleettonni kun kolonii rirmoota biroo gara 80,000 taʼan keessa jiraatu.

Koloniin ririma tokko man'ee lafa irraa hojjetame keessa jiraata. man'ee kun lafa jala, ykn lafa gubbaa, ykn lamaan isaanii ta'uu danda'a.

Kutaan man'ee lafa irraa arguu dandeenyu tuulaa rirmaati. Tuuloonni ririmaa irra caalaan isaanii lafa irraa gara meetira lamaa hanga shanii ol ta'u.

Ririmoonni garee keessa jiran garee guutuuf sochii adda addaa hojjetu. Naeku fi Naserian rarima hojjetaati. Hojjettoonni hundi dhalttoota. "Nuti ijaartotaa fi injinaroota!" jette Naeku.

Ririmoonni hojjetaa ta'an man'ee ririmaa ijaaruu fi kunuunsu. Naserian "Nuti caasaa gurguddaa fi walxaxaa ijaarra" jette.

"Akkaataa mana keenya itti ijaarru haa ibsinu," jechuun Naekun yaada kenniti. "Lafa keessaa holqoota lafa jalaa qotuudhaan jalqabna."

Naekun addaan kuttee, "Lafa keessa qotuuf a'oo keenya humna guddaa qabu fayyadamna. Biyyee baay'ee sochoosuu dandeenya!"

"Dallaan holqootaa keenyaa cimaa ta'uu isaa mirkaneessuuf, makaa tuffii (hancufaa) fi biyyee maxxanuudhaan uwwifna," jette Naserian.

"Makaan maxxantuun kun yeroo gogu akka suphee jabaata. man'een ririmaa yeroo baayyee dheeraa turuu danda'a," jechuun Naeku dabala .

"Biyyee qonnee baafnee lafa irraa tuullaa ijaaruuf itti fayyadamna. Tuulchi kun yeroo baayyee geengoo ykn boca koonii kan qabu yoo ta'u, holqoota hedduu qaba," jette Naserian.

"Tulluuwwan ririmaa tokko tokko olka'iinsa hanga meetira sagaliiti!" jette Naekun.

Ririmoonni ilbiisota hawaasummaan garee guddaa keessa jiraatanidha. garee uumuu fi kunuunsuuf gahee adda addaa qabu.

ririmootaa hojjettootaa kan akka Naserian fi Naeku qotanii koonyaa ijaaru. Termite loltootaa koonyaa sana ni eegu. Hojjetoonnis ta'e loltoonni bakka haaraa koonyaa itti ijaaran barbaaduuf ba'u.

Ririmni narsii mootittii fi daa'ima ririma jiisaa (larvae) jedhaman kunuunsti.

Manni kun bakka adda addaa qaba. Kutaawwan mootittii, Kutaawwan jiisaaf (larvae), Kutaawwan nyaata itti kuusan jiru. holqoonni (Tunnels) naannoo adda addaa walitti hidhu.

Mootittiin ririmaa guddoo waan taateef yeroo dheeraa jiraachuu dandeessi.

Naserian itti fuftee, "Qilleensi qulqulluun man'ee keessa akka yaa'uuf holqoota ykn shaftaalee (shafts) gara gubbaatti baanee ijaarra."

Naekun itti dabaluudhaan, "Ririmoonni jiraachuuf qilleensa qulqulluu barbaadu." Naserian akkas jechuun ibsiti, "Shaaftoonni (shafts) kun akka garmalee hin ho'ineef ho'a man'ee keessa jiru to'achuufis gargaaru."

"Man'ee keenya keessatti iddoowwan biqiltuu qabna, bakka fangasii itti misoomsinu. Biqiltoota xixiqqoo fi meeshaalee uumamaa biroo walitti qabne, isaanis fangasii guddisuuf itti fayyadamna," jette Naserian.

"Yum!" jettee iyyite Naekun. "Iddoowwan biqiltuu fangasii garee guutuu soora. Gosti ririmaa fangasii qonnaan bulaa nu qofa."

Gareewwan ririmaa mootittii fi mootii qabu. Hojjettoonni miseensota garee barbaachisoo ta'an kana nyaachisu ni eegu.

Ririmni mootittii yeroo baayyee gara waggaa 20 hanga 30 jiraatti. Bara jireenya ishee keessatti hanqaaquu miliyoonaan lakkaa'amu buusuu dandeessi. Laarvaan (Larvae) hanqaaquu irraa kan baqaqsan yoo ta'u, ririmoota narsii isaanii kunuunsu.

Naserian akka jettutti, "Hawaasni ririmaa baayyee kan gurmaa'eera. ririmni hundi jiraachuu fi guddina garee guutuuf gumaacha qaba."

Naekun itti dabaluudhaan, "Tokkoon tokkoon keenya hojii qabna, ni hojjenna. ririmoonni akka gaariitti waliin hojjetu." "Eeyyeen," walii gala jette Naserian. "Amma qotuutti haa deebinu!"