Guligula yali alikumpi okuzaalibwa, mu Kaalo akatono mu Mozambiki. Ensi yali ndhavu, nga n'abantu bakaali kwefuga. Abaana tibaali n'amasomero malungi, era nga bangi tibasobola kusoma. Mama wa Gulugula yaloota ekirooto eky'okugha abaanabe obwibuka obukalamu. Aye ng'aghazira kusoma, eisuubi ghaaligho itono.

Omwana Guligula nga n'owomukaaga. Aye mu kintu kino eky'eisanhu, ghaaligho okunakughala kw'amaani. Baabba wabwe omudingu yali ali kufa. Yaloota ati mughalawe omuto alija kw'isomero eikalamu. Yakimanha ng'okusoma kuligha omwanawe obwibuka bwataali nabwo. Ab'omumakage baasuubiza okutuukiriza ekirooto kya Bbaabba waabwe.

Saasira dh'aabita ntono, Isebwe yafa, omwana y'azaalibwa. Yagheebwa eriinha okutuukaanira ku bulungi n'omukisa yaaba_Gulugula. Emyaka bwe jabitagho, Guligula yaleeta eisanhu mu makage baakuuma ekisuubizo kyebakola eri Ise bwe. Guligula ng'ateekwa okuba n'okusoma okulungi.

Guligula yakola inho kw'isomero, era nga bwe yali omudhubudhubu, yafuna ekirabo ekyakyusa obulamu bwe. Yali Mbaluwa emwikirizisa okuja okusomera ekyeere eikombe eryomukibuga. Yaloota okufuuka omusomesa, asomese baine. Yayenda abaana ab'ensiye Mozambiki okumanha okusoma n'okwega. Yaloota ekiseera abaana bonabona bwe balija okusoma.

Guligula yakola bulungi mw'isomero eryo, era emyaka bwe jabitagho, yagheebwa omukisa. Yali Mbalugha emugheereza mw'itendekero erya ghaigulu mu nsi eyindi. Yayagaanayo bakagwabe abayaka, yayega enimi empyaka yasoma ebitabo bingi. Yakakasa ekirooto kye eky'okufuuka omusomesa. Bino byonabyona byasanhusa Guligula. Ghaali ghakasigairegho ekintu kirara ekyamunakughaza.

Bwaira eka abantu baali bakaali kuba na miraala. Aye buti Guligula yali afunie obwegerese, obukodyo n'eisuubi. Yeena yali ni bakagwabe abaali n'endoghooza nga eyiye ey'abaana okuba n;eidembe okwega. Nga ateekwa okukozesa amagezige akole ni bakagwabe. Aghalala, nga basobola okuleeta enkyukakyuka mu Mozambiki.

Mu nkomerero, n'okuyambibwa kwa bakagwabe bonabona, Mozambiki yaba miraara.

Omusaadha eyalondebwa okukulembera ensi yali Saamanya Mwaka, mukwano gwa Guligula. Baatandiika okugonzagania, babaizagania.

Gulugula yali yagheebwa omulimo omukologho ogw'okukakasa ati abaana bonabona mu Mozambiki bafuna okwegesebwa okulungi. Gwali mulimo mukalangufu kubanga abaana baali bangi mu Mozambiki abataasobola kusoma. Y'amanha ati baayenda obwegerese era yayenda okukola enkyukakyuka mu nsi ye. Yasookera ku gano agasookerwaku okuva mu kisooka okutuuka mu ky'omusanvu, y'aingiza abalenzi n'abaghala mu bibiina. Okusoma ni kyeyalingiiriraku n'okuta ebitabo mu mikono gyabwe.

Guligula ni Saamanya baali n'abaana babiri. Baagabana ekirooto eky'okutondagho obulamu obulungi mu maka gaabwe, n'abantu bo mu Mozambiki. Baali basanhufu, n'eisuubi. Lwali lunaku lilala olunhaga, Saamanya y'afiira mu kabendhe ak'Enoni.

Guligula yaghubaala okumala emyaka mingi, aye yayagaana okuganzibwa kabiri. Yayagaana Omusaadha yeena eyamala obulamu bwe ng'aloota okuleeta emiraara, eisuubi n'okusoma eri abantu be. Guligula y'abaira Nelusaani Mandera bombi baakola okuyamba abaana b'okulukalu lw'omwirugavu.