Wanasi Ni Wanakhutu
Ghanaian folktale
Wiehan de Jager

Shifukhu shitweela, Wanasi Nabubi, waatsya wayaba tsimbama khukhwaama mu mukuunda kweewe. Tsimbama tsaba tsibonekha buulayi luundi nga tsin'gaaha luukali. Waatsifumbikha mu mulilo, lwanyuma wekhala aasi khuutsilya.

1

Ne n'aaba nga akana khwifuunda, waawulila umuundu akhonyaka khu lwiitsi. Wanasi welomela ari, "Ohhh! Ndi naanu uyu?" Ne waatsya wekulawo lulwiitsi. Wanyoolayo Wanakhutu, uwabonekha nga waaluwile naabi. Wanakhutu waaloma ari, "Wanasi naakhwikoontselele, ifukiilile ninjile. Shaleelo nakyeendile naabi, naluwile, luundi intsala yaaminyile." Wanasi wataamba she khuukhola, waamwikulilawo wenjila.

2

Ne Wanasi abe waarumanduwa naabi nga s'akana khuulya imbama yeewe n'umuundu yeesi ta, yakhaba umukyeni mweene. Kila afunayo shishambaaso shiibi. Wanakhutu n'aaba nga atsya khwikhala aasi, alyekho imbama, Wanasi waamurafuyila ni likono lye angaaki. Wamulomela ari, "Wanakhutu kamakhono koowo kaasinyile naabi. Iwe s'unyala waatiila khu mbama ni kamakhono koowo kamasinye ako ta. Nyoowa utsye usaabe." Ilala kamakhono ka Wanakhutu kaaba kaasinyile naabi, lwe khukyeendela Shifukhu shibuufu. Aryo Wanakhutu waafula mbola, waatsya iluutsi khusaaba. Ndi waafula waakobola khu shikabilo.

3

Biba biryo, Wanasi waarakikha khuumilaka tsimbama tsoosi. Imbuka isi Wanakhutu aatsya khukobolela, aanyola nga tsimbama tsoosi tsaweelewo. Wanakhutu waalola Wanasi waamulomela ari, "Wanyala khukhunaanga khuulyakho she angoloobe ni nawe. Nawe isi ukhabeelekho aambi ni wase, ikhuloomba wiitse," manya nase naakhusiimakho. Wanakhutu waafula mbola waatsya ingo weewe.

4

Imbuka niyabirawo, Wanasi waarakikha khukhwambaasa naabi khu sheesi Wanakhutu aamusuubisa khuutsya alyekho she angoloobe iweewe. Shifukhu shitweela wakyeenda woolayo. Wanasi wembiyisa wa Wanakhutu nga imbuka iye she angoloobe ili aambi khukhwoola, nga inyaanga ilaambisa. Wanakhutu aaba nga wekalamisile khu lwaanda mu muumu kwe angoloobe, nga ba wanakhutu ni bakhola. Wanakhutu n'abona khu Wanasi, waaloma ari, "E Musaale Wanasi, weetsile khuulyakho she angoloobe ni nase?" Kila Wanasi naye weelamo ari, "E e e, isho shiilayi naabi. Wanyala naabi." Abweene awo nga intsala yiloosela bwilooseli khuumulya.

5

Wanakhutu wetuumbula mu meetsi, wesiikha aasi mu luutsi khuutsya khurekekha shiikabilo lwe she angoloobe, ni khuubona ari, buli shiindu shoosi shiba buulayi. Wanasi niye waarama nga ashiliindila khu lwaanda ibulafu. Lwanyuma Wanakhutu waasuba waakobola khu ngaaki. Waaloma ari, "Musaale Wanasi, bibiindu ari bili buulayi. Yiitsa untsitubaasekho khu she angoloobe." Wanakhutu wetuumbula mu meetsi luundi waasuba weelayo aasi, waarakikha khuulya tsinyanyi tseesi aaba waarekekhile.

6

Wanasi naye waakhakakho khukhwituumbula mu meetsi, ne webilila ar niye ali Nabubi ne akhuba wanakhutu, nashiryo nga s'anyala wetuumbula mu meetsi wesiikha ta. Musaambo iyo waarama nga akyelakyela khu meetsi khu ngaaki. Waakhakakho khusuna mu meetsi, ari etuumbule esiikhe, ne nga mbaawo shinyalikha ta. Waalekha khunyala khukhwisiikha aasi atsye alye she angoloobe.

7

Lwanyuma Wanasi waafuna kamakyesi. Waabukula kamabaale waakasobekhaka mu kooti yeewe, isho shaakila waafuna busiro bubumunyalisisa khukhwisiikha aasi mu meetsi. Nga aaba mukyesi naabi! Nga wooleleyo, waabona shikabilo sha Wanakhutu, nga shetsuulekho tsinyanyi, ni bibiliibwa bibiindi binulu swa busa. Wanasi waarakikha khutsutsukhaka kamare.

8

Ne Wanasi n'aaba nga atsanuusa kumukhono khuumekakho biilyo binulu ibyo, Wanakhutu waamureesa. Waamulomela ari, "Wanasi ilala iwe s'unyala khuulya biilyo ushiili mu kooti yoowo iyo ta! Mu ntsu yase muno, sikhukhola khuryo ta." Wanasi nga akhwambaasa bulayi, welamo ari, "Eee, ilala uli mutuufu! Ise imbeele khu shiina?" Aryo weyabulamo ikooti yeewe.

9

Ate nga akhali kamabaale mu sawu tse kooti yeewe, nga s'anyala waarama aasi mu meetsi ta. Isho shaakila Wanasi waakyelakyela luundi khu meetsi khu ngaaki. Wanasi nga wetsuule kumutaambo kumukali, wenamisa kumurwe kweewe mu meetsi, walolelela Wanakhutu alya biilyo byeewe binulu ibyo byoosi.

10
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Wanasi Ni Wanakhutu
Author - Ghanaian folktale
Translation - Milton Eridad Shissa
Illustration - Wiehan de Jager
Language - Lumasaaba
Level - Longer paragraphs