Ow'oluganda omugezi
Merga Debelo
Tadesse Teshome

Agho olwatuuka waabaawo omusaadha nga alini batabane basatu. Mutabane asinga buto yali naasinga obugezi era nga lataawe gwasinga okugonza. Omusaadha yakitegeera nga batabane abandi balini ensaalwa. Agho omusaadha bweyafa, yaalekera batabane ababiri abakulu ente dhe dhondhona. Omuto yamulekera bwa nte ndala erima. Aye era baganda be baasigala nga bamugemerwa ensaalwa.

1

Lunaku lulala baakoba bati, "Tuteekwa okubaaga ente yo erima." Olw'okuba yali nga n'asinga buto, yali taghanga kukiwakania. Yakoba ati, "Oba kityo bwekirina okuba, ghazira kyempanga kukola. Aye mbasaba mumpe oluwu." Bwebaabaaga ente, yatoola oluwu yaalukaza. Bweyamala yaaniina omuti nalwo.

2

Bwebwaziba, ekibiina eky'abasuubula baidha baatenduka ghansi w'omuti. Ghagati mu bwire, omuvubuka yaatoolera okukuba oluwu n'omwigo. omwigo bwegwakubanga ku luwu nga kiwulikana oti kubwatuka kwa igulu. Abasuubula baadhuuba bati amaadhi gaali gaja kugwa. Baalumuka baaleka ebintu byaibwe.

3

Omuvubuka yatoola ebintu ebyo ebitundibwa yaabitwalira baganda be eka. Baamubuuza bati, "Ebintu bino byonabyona obitoire wa?" Yabairamu ati, "Empu badhigula sente kamaala inho nti nsoboire okufuna bino byonabyona mu luwu lwange olulala."

4

Bagandabe baayanguwa baabaaga ente dhaibwe. Baaja mu Katale baaleekaana, "Tutunda mpu! Tutunda mpu!" Abantu abaali mu katale baakoba bati, "Titwenda mpu dhaimwe!" Baasungughala inho era baakoba muganda waibwe bati, "Watufeze, era okukubonereza tuja kwokya akasiisirako."

5

Muganda waibwe omugezi yaakoba ati, "Wazira kyensobola kukola, aye mbasaba mumpe eivu." Baayoca akasiisirake. Yaatwala eivu eryo mu nsawo yaaja mu kasiisira ak'omukombe. Omukombe yaamuganha okusula mu kasiisirake Bweyali aja okulya, yaakoba omusaadha omukombe ati, "Labirira ensawo eno, erimu eby'omuwendo kamaala."

6

Bwebwakya yatoolera okuwowoigana. Omusaadha omukombe yaaja okumubuuza ekibairewo. Yawowoola nga amukoba ati, "Eriyo atwaire eby'omuwendo byange byonbyona yanteeramu eivu. Omusaadha omukombe tiyayenda liina lye kwonooneka kale yaamukoba ati, "Ndidha kujiidhuza kyonakyona kyoyenda." Yajiidhuza engaano, n'ensigo edha buli nsambo.

7

Omuvubuka yirayo eka yaakoba ati, "Bana mubone, eivu batooleire okuligula sente kamaala. Mubone byensoboire okugula bwentunze eivu. Ab'oluganda boona baaja baayoca obusiisira bwaibwe. Baatwala eivu mu katale baaleekaana, "Tutunda eivu! Tutunda eivu!" Buli muntu yabakoba ati, "Nga muli basiru, n'ani anaagula eivu?"

8

Ab'oluganda baasungughala inho baasalagho okwita muto waibwe. Baamusiba baamuta mu kiibo nga benda kumusuula kuva ku lusozi ghaigulu. Bwebaali basitwire ekiibo baayagaana omusaadha omukaire eyabakoba, "Ente dhange dhikutwire. Mughanga okumbeera okudhiiza?" Ab'oluganda baisa ekiibo baalumuka.

9

Omuvubuka yayaniza mu kiibo, omukaire yaamubuuza ati, "Obaire ki?" Omuvubuka yamwiramu ati, "Abo banda kunfuula kyabazinga aye nze tyenda kuba kyabazinga." Agho omusaadha omukaire yaamubuuza ati, "bwenaingira mu kiibo nnaafuuka kyabazinga?" Omuvubuka yairamu ati, "Iyi."

10

Omusaadha omukaire yaatoola omuvubuka mu kiibo ye yaakingira. Ab'oluganda bwebaira baagema ekiibo bakisuula ghansi okuva ku lusozi ghaigulu. Muto waibwe yaatoola ente edh'omusaadha omukaire yaadhitwala ewuwe. Baganda be beewunhia okubona nga yali akaali mulamu aye kyebaamubuuza kyonka kyali, "Ente dhino wadhitoire gha?"

11

Yabakoba ati, "Mu kiiko eyo ebaayo ente kamaala. Bwemutuuma okuva ku lusozi ghaigulu nga muli mu biibo mwena mwidha kufunayo. Bakulube baniinha mu biibo. Muganda waibwe omugezi yaasuula ebiibo ebyo ghansi mu kiiko. Okuva n'olwo yabangagho mu kusagamba.

12
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Ow'oluganda omugezi
Author - Merga Debelo, Elizabeth Laird
Translation - Kyambogo University, Maritha Nakiranda
Illustration - Tadesse Teshome
Language - Lusoga
Level - Longer paragraphs