Namugeere n'obukoko obunaaze
Marion Drew
Wiehan de Jager

N'eyali embaga y'obugole eyasooka mu maka ga Kagaabe, era Namugeere yaafuna eisanhu lyatabangaku nalyo mu bulamubwe. "Nja kuba mperekezi ku mbaga ya Taape, nvaale ekiteeteeyi n'engaito ebiyaaka!" yaakobera obukokobwe. Namugeere yakobera obukokobwe buli kintu. Bbaabbawe yamugha obukoko obwo ng'ekirabo ky'amazaalibwage, era yaabwenda inho.

1

"Fulumya obukoko obwo obunhaga, iwe Namugeere!" maamawe yaamuboigokera, "Tyenda busembere ku ngangu y'embaga."

2

Namugeere yaasiigha obukoko bwabugalaga n'engaitodhe yaabufulumya engangu. "Mulumuke imwe obuntu obusirusiru." yaakoba, "Tyenda muliibwe ku mbaga ya Taape!"

3

"Mangalita akoba ati n'eno embaga eno eja kunhuma esinge embaga edhaakaba e Budyope," Namugeere yaakobera obukokobwe, "era akoba ati asobola okuyamba abaghala abakulu mu byokufumba." Obukoko tibwamufaaku ghaire. "Namugeere!," maamawe yaamwetera mu nhumba,
Sooka oleke obukokobwo obwo oidhe ongemereruku ensugha!"

4

5

Maama wa Namugeere yayendanga inho nhumbaye era nga ayenda embaga etuuke nga eri kumesunkana. Yayondha, yaanaaza, era yaakuuta buli kintu ekiboneka mu ndhu. Yaja okumala nga ghazira waire kapekeka nfuufu mu nhumba. Obukoko bwalengeza mu mulyango ogw'emberi. "Mufulume!" maama wa Namugeere yeeyasa, "mufulume imwe obugalangatanu, n'obugere bwaimwe obunhaga nga kwemutaire n'obunwa bwaimwe."

6

Namugeere yaanonereza obukokobwe okutuuka mu nnimiro."Mangalita mutuufu, oli kisiraani," atyo bwabutwaziiza, Namugeere yaaloghoozaamuuku. Mangu ago yaamwena yeekoba, "Ndi n'ekiroghoozo ekirungi einho." Yaaja ku nsulo yaidhuza akalobo amaadhi. Namugeere yasumbuukana inho okugema obukoko. Bwali tibwidhi buti okunaaba kyali kirungi inho.

7

Namugere yaagema akakoko akaasooka yaakainhika mu maadhi. Kaaleekaana, kaalira inho kaakuba amaghagha oti kagwire iralu. "Ikaikana kataala iwe." Namugeere yaawowoigana, "Tiidha kulwagho!" Namugeere bweyakasiimuulaku amaadhi nnindo n'omunwa, kaaba oti kalemaire, era kaagoomera kumbali kw'akalobo.

8

"Kino ti kiseera kya kulambaala," Namugeere yaakakoba. Yaakakunkumula bulungi yaakamalamu amaadhi. "Bwotaasituke buti, ndhakuba nighenkuta okale bukalamu," yaakakoba. Yaakaala kwisubi eryali kuluya kakale. Akakoko kaali oti kafiire nga tikeeneenia naire.

9

Namugeere yaanaaza buli kakoko. Buli kakoko kaanafugha kaaba oti kalemaire nga akaali kukamaliriza. Yata obukoko bwonabwona omunaana mu lunhiriri bukale. Ghazira kakoko akeesegeniaku ghaire lyoya irala. "Ndhakubuleka bulambaalemuuku," Namugeere yeelowoozaamu, era yaavaagho yaaja okukebera ku mirimogye egindi.

10

Mangalita Kisaakye ni Loovisa Kisaakye baali ba songa ba Namugeere. Baali tibendagana naire naire. Ba songa bano baali bamaaze emyezi egighera nga bali kwetegekera Mbaga ya Ndibaisa, aye nga tibenda na kujiira ku motoka ndala.

11

Mangalita Kisaakye yaabona obukoko bwa Namugeere nga babwaniike buli kukala. "Buno nga bwidha kumpoomera nga mbutaliike e wange!" yeeyogeza yenka. Yaasimulula leesu yaagitaamu obukoko obwo bwonabwona nga yeegendereza. Ghazira kakoko keetengeesaaku. "Kighaire!" yaamwenha, "Ndhakubakweka aghantu Looviisa ghaatasobola kubabona," era yata eitu eryo mu nsonda nnimiro y'amaliibwa.

12

Mangalita Looviisa yaasalagho okufumba emereye eyali emanhiibwa. Yagema Pakuliye enene yaaja mu nnimiro y'eiva eisoga. Bweyatuuka eyo, yaabona eitu lya Mangalita Kisaakye ghansi mu kiryo. Yaalisibula. Obukoko omunaana bwagwa agho. "Maama nze!" yeekanga bwatuumira einhuma. "Eeh, niimwe obukoko obusinga okunhirira n'okunhuma! Mutuukaana okufumbibwa mu nsaka yange," yeeyembya. "Oba buti mbakweke gha imwe abagonzi bange?" Yeesesaamu, "Nteekwa okufuna ekifo ekirungi einho," yaakoba bweyeetooloola endhu. "Ndhidi," yaalwa yaakoba, "Ndha kubata ku kasolya!" Mangalita Looviis yaghalampa ekimante era yaasimbya obukoko olunhiriri kwisubi eryali ku kasolya k'akasiisiirake.

13

14

Enkeera, endhuba yavaagho mu kiseera ekirungi okunhumya embaga. Namugeere n'eyasooka okusituka nga ayenda kubona bukokobwe. Yaja okutuuka kwisubi weyabuta nga buziragho. "Buti buteekwa okuba bukaze. Nkakasa buti bujiire kwenoonekeza kyanco," yaakoba.

15

Embaga ya Ndibaisa yali mbitirivu. Obukoko obwo tibwava ku kasolya ni bweyunga ku mukolo nga emperekezi dhiri kikina. Ghazira kakoko keeneeniamu ng'abembi b'ekanisa bali kwembera ghaigulu inho n'amaloboozi amalungi. Obukoko bwasigala ku kasolya nga omwawule ali kubuulira. N'embimdhi bwedhaafuluutira ghaigulu ng'omwawule abuulira, obukoko tibweneenia waire lyoya. Ezira waire kagere ka bukoko obwo ekaatengera nga entaama dhirumukiire mu ngangu kumpi dhigwise keeki y'embaga.

16

Ku kasolya embeera y'obukoko yaatandiika okucuukamu ghagati mu ndhogera ya bbaabba w'omugole omusaadha.

17

Akakoko akaasooka kaayandhuluza amaghagha gaako kaabbuluka kaagwa mu kifuba kya Mangalita Kisaakye. Mangalita Loovisa eyali amutyamiireku agho yaatandiika okumuseka. Akakoko akandi kaabbuluka kaatyama ku kooti ya Mangalita Kisaakye empyaka. Abantu abaali batyaime ku meeza eyairaku baagezaaku inho obutaseka. Omukyala eyali aira ku Mangalita Kisaakye yafundika omutwe ku meeza, "Ai, aai, aaaaii, he, he, heeeeeeee!" yaacencemuka. Obukoko bule obundi bwona bwona bwasalagho okweyunga ku bubiri obwasooka. Bwanwika ku Mangalita Kisaakye nga takaaboneka!

18

19

Abageni baaleekaana ng'enseko dhibaita. Abasaadha beegemerera enda dhaibwe. Abakazi baayuugira bwa mu ntebe dhaibwe. Abalenzi n'abaghala baagemagana nga kibabitiriireku. Ba dhaadha abakazi kumpi balemeererwe okugheera ng'enseko dhibaita. Ba dhaadha abasaadha baakuba emikoomo gyaibwe ghansi. Aghooni ba songa ababiri baalingaganaku bantandiika okucencemuka. Mangalita Looviisa yaayasamya inho omunwagwe ng'enseko dhimibitiriireku. Mangalita Kisaakye yaiza omutwegwe einhuma yaacencemuka n'ekirevu kyamutengeeta. Namugeere yali takiikiriza!

20

21

Abageni boonaboona baikirizigania bati ekyo n'ekyasinga kusesa bantu ku mbaga dh'obugole mu Busoga yoonayoona. "Oh, oli wa mukisa inho!" Namugeere yaakoba obokokobwe bwabwingiza mu kiyumba kyabwo ng'obwire buzibye, "Loovisa akoba ati taliirayo kubata mu nsaka yaafumbiramu ekyeigulo." "Aye mubone bwemwizeemu okugubba," yaabukoba, "ndowooza ndhakwiramu mbanaaze olwaidho!"

22

23
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Namugeere n'obukoko obunaaze
Author - Marion Drew
Translation - Joseph Mukwaya, Kyambogo University
Illustration - Wiehan de Jager
Language - Lusoga
Level - Read aloud