Guuni 'ʊtaltonu
Traditional San story
Manyeka Arts Trust

Pǝ̂rǝ ma ! Arà ! Ampǝrǝ n ce atɩ ri bɛrɛ, ɩbɔrɩ n'ɩsaʊ. Baɖe ba bʊŋa man aɖa. Kasáà ɖe, bɛrɛ kǝ ba wʊɖa ɩ́kò ba naa ɖʊ̂ ʊtonu na, ɩjɩʊ ɩtolo nɩ ba na jɩ. Guuni anɖǝnɖǝn a wʊɖa ka ɩ́kò a ɖʊ̂ ʊtonu.

1

Na bɛrɛ, ɩbɔrɩ n'ɩsaʊ ba wala na taba bawor wàà : « Baɩ na gɩ lêe naa gɩ ŋǝ̂ ʊtonu guuni sul na bɔɔ n'atɩjɩʊ ? » Ŋkǝŋ na, ba tɔɔ niya na saa wàà, ʊshilè ʊ fǝ̂ɖa naa ba ye lêe bʊkɔ́ɩ ba lêe ma.

Ʊshilé ʊ fǝɖa boŋo ma, na ba sǝba na yɩɖa atulo ɩsoŋsono na kǝɖa n'anyɛ na bugo bɩkei atǝn na lǝ wàà : « Pɩ̂ ma atɩ rɩ n'atʊ gʊcǝma ! Pɩ̂ ma atɩ rɩ n'atʊ gʊcǝma ! Pɩ̂ ma atɩ rɩ n'atʊ gʊcǝma ! »

2

N'ɩbɔrɩ n'ɩsaʊ tuutuuma ba ɖoo bʊɖuɩ ba ɖa ma, atɩ wʊɖa pɩ na yɩɖa atulo na rɩ na gʊcǝma. Na guuni a kpa n''ʊtaltonu na yɛɛ aɖʊ ʊtonu, n'a nɔɔnɔɔ naa akɔɔ nɔɔnɔɔ ʊ. Were kpaarɩ n'ɩyɔ́ ɩ ɖoo, na guuni a yɛɛ ŋŋɔ ŋkɔnɔ apele naa awu, n'ʊtonu ʊ cam. Na baŋunii ba kǝu ɩlakʊ ncǝn, n'ʊtonu ʊ pele. Kaŋkǝm na ba sir ʊtonu akal na rɩ na gʊcǝma.

3

Garomo gani ga ɖa were naa alee gayɔɩ ma, na bɛrɛ ba lǝ jɩ wàà : « Gɩ ta naa rɩ̂ gʊcǝma, na guuni a kaŋa n'atʊ na rɩ, akɩ, tɔ̂ɔ 'ʊtaltonu acuu na ma. » Na garomo ga tɔɔ guuni 'ʊtaltonu acuu. Na guuni a kǝrǝ jɩ ari acam 'ʊtaltonu.

4

N'ɩbɔrɩ n'ɩsaʊ tuutuuma ba ɖoo bʊɖuɩ ba ɖa ma, atɩ wʊɖa pɩ na yɩɖa atulo na rɩ na gʊcǝma. Na guuni a kpa n''ʊtaltonu na yɛɛ aɖʊ ʊtonu, n'a nɔɔnɔɔ naa akɔɔ nɔɔnɔɔ ʊ. Were kpaarɩ n'ɩyɔ́ ɩ ɖoo, na guuni a yɛɛ ŋŋɔ ŋkɔnɔ apele naa awu, n'ʊtonu ʊ cam. Na baŋunii ba kǝu ɩlakʊ ncǝn, n'ʊtonu ʊ pele. Kaŋkǝm na ba sir ʊtonu akal na rɩ na gʊcǝma.

5

Na guuni a ɖa na ŋǝ agʊlɔ naa asǝba na yɩɖa ntulo na lǝ wàà : « Kǝ ma wʊɖa ʊfaŋʊfaŋʊ ʊɖǝn na, kǝ ma wʊɖa nawɩya ɖǝn na. N tǝ ma sǝ̂ra alaa akɩmpǝu naa akur akɩ, n tǝ ma sǝ̂ra akur akɩ baa kǝ ma lâa akɩmpǝu na. Kǝ ma wʊɖa nawɩya ɖǝn na, n tǝ ma sǝ̂ra akur akʊʊlɔ gʊŋunii kpaarɩ. »

6

Gayalɩ gani ga na jim jim na cu were. Na bɛrɛ ba lǝ jɩ wàà : « Guuni a ta naa yɩ̂ɖa ntulo na man na rɩ n'atʊ gʊcǝma, akɩ, tɔ̂ɔ 'ʊtaltonu acuu na ma. »

7

Sáà nɖee ba ɖa na yɩɖa ntulo na rɩ gʊcǝma ma, na gayalɩ ga tɔɔ guuni 'ʊtaltonu acuu akpa ŋŋɔ nɩ, na guuni a kuro alǝ wàà : « Baɩ laŋ na gǝŋ kǝ ma kɔɔ na rǝŋǝ gayalɩ kɩkɔɖɔkɔɖɔ kanaŋa kʊtugutugu amʊŋkǝm na ? »

8

Ŋkǝŋ na guuni a kiɖe aŋkǝm naa aŋǝ gayalɩ ga na cu n''ʊtaltonu na kpa ŋŋɔ nɩ ma, n'a cu atǝr kaŋkǝm atɩ cam na jɩ 'ʊtaltonu. Na guuni a kɔɔ sǝba na yɩɖa antulo na bʊm na ma.

9

Na bɛrɛ ba sǝba na ŋumoŋumo bannɩnɩ na lǝ wàà : « Gayalɩ gajalɩ kpataa ŋgaɖe ga tɩ cu were. » Na ba lǝ jɩ wàà : « Gɩ ta mân na rɩ gʊcǝma na guuni, akɩ, tɔ̂ɔ 'ʊtaltonu acuu na ma. »

10

Na guuni a kɔɔ sǝba na yɩɖa antulo na lǝ wàà : « Kǝ ma wʊɖa ʊfaŋʊfaŋʊ ʊɖǝn na, kǝ ma wʊɖa nawɩya ɖǝn na. N tǝ ma sǝ̂ra alaa akɩmpǝu naa akur akɩ, n tǝ ma sǝ̂ra akur akɩ baa kǝ ma lâa akɩmpǝu na. Kǝ ma wʊɖa nawɩya ɖǝn na, n tǝ ma sǝ̂ra akur akʊʊlɔ gʊŋunii kpaarɩ. »

11

Na bɛrɛ ba ŋur : « Hmmmm. » Naa alǝ wàà : « Gǝŋ ma abɔrɩ apaŋa a naa sǝ̂ra akaŋa n'atʊ ? » Na ba lǝ wàà : « Kaakaajɛŋjɛ a wʊɖa ka ɩkei ɩlaŋlaŋa. Gɩ lǝ̂ nɩ. » Na ba tam ashee kaakaajɛŋjɛ ŋgaɖee ba na yɛɛ ba lêe ma. Na kaakaajɛŋjɛ a tɔɔ guuni 'ʊtaltonu acuu na ma.

12

Na guuni a kuro na lǝ wàà : « Baɩ na ga tʊ na kǝ ma kɔɔ na rǝŋǝ kaakaajɛŋjɛ 'ʊwǝlǝ amʊŋkǝm na ? » Na guuni a bʊŋa akiɖe ma, n'a ŋǝ kaakaajɛŋjɛ a ta garɛ acuu na ce ma, na guuni a cu atǝr aŋkǝm.

13

Ɩ tɩ lǝŋ páá ma, na guuni a kɔɔ kɔɔ akpa, gayɛ gaɖe ga cʊŋkʊr, k'a ŋǝ 'ʊtaltonu acam na ma laŋ. Ɩɖe kpa nɩ, aɖʊwaa kaakaajɛŋjɛ a ɖa were awu nɩ. Na guuni a sǝba na kuro na lǝ wàà : « Ɖʊ̂ ma gʊtɔ ! Atɔɔ n'ʊrɔŋ na ce, n tǝ ma naa tʊ̂ŋa tʊŋa anyɩn, n tǝ ma naa kǝ̂rǝ anyɩn na ri, n tǝ ma naa kûr anyɩn. »

Ŋkǝŋ na guuni a pra baŋunii bʊworgakuli.

Tɔɔ na kʊshilé ɖe na arɛ̀ a wʊɖa ɩ́kò na ɖʊ ʊtonu.

Ampǝrǝ kɩsǝi na kɩɩja nɩ gǝŋ.

14

Ce livre a été traduit et publié par l'équipe anii de LINGO-Bénin à Bassila avec l'appui de "Der Gute Topf für Benin e.V.". Pour plus d'informations sur le projet anii et d'autres publications en langue anii, contactez-nous :

15

www.revue-gugu.org

+229 66 66 11 11
Téléphone et WhatsApp

L'équipe anii salue l'équipe de AfricanStoryBook et les remercie pour leur générosité et pour la licence de CC BY.

16
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Guuni 'ʊtaltonu
Author - Traditional San story
Adaptation - ISSIFOU Soumanou Rachida
Illustration - Manyeka Arts Trust
Language - Anii
Level - Read aloud