

Ba ŋʊm gapisǝmpi gaɖǝn Sautafrika kampá mbʊmbɔnɔ nɖee ba na yɩɖa wàà, Jʊwanɛsbuu ma nɩ, tam a lǝŋ. Kokoli ɖe, amʊ na gǝŋ. Amaŋana a shee amʊ ŋyɩɖa wàà, Miriyam ; Miriyam MAKEBA.
Amaŋana a lee alǝŋja na, na kiɖe bɛrɛ, naa naa shɛr na pɛmpɛŋɛ bɛrɛ bɩfala. Na kama, ɩɖe tɩ kaŋkǝr na shee nɩ naa a ye ŋǝ atǝbɛrɛ banyɩʊ kɩtanɩ. N'a sǝba na yala bʊkana mbʊɖee a na lee afal ma, naa a sǝ̂ra na ŋǝ ɩtanɩ kʊyɔgʊ.
Gatǝna kagʊpɔ gʊ bǝla bʊkana mbʊɖee ba na lee afal na yala ma. Ɩ pala ka poliisi a ri amaŋana apɔɔ ŋku ɩŋɔrɔ tuutuuma ɩkolom. Kasáà ɖe, amʊ n wʊɖa ɩshilé tǝb-na-ganaana naa ashee hɩyɛŋ nɩ. Galaŋ, baa maa n naa lee kokoli, ba pɔɔ amʊ ŋku gboo.
Aŋgɩjala nɩ, n cee sɔlɔ atuloyɩɖaka. N tɩ́ kpǝr ma, n kaŋa n'amaŋana ashɛr bɛrɛ bɩfala. N ta naa lêe ntǝma, amʊ n tɩ yɩɖa n'atulo. Ɩɖe tɩ pɩ wàà, afaltǝma ɩ tɩ ce were, amʊcine ʊɖe tɩ kǝr ɩshilé ɖe nɩ. Ayɩɖa atulo, ɩ na kǝr amʊcine na, kǝ ma yɔ̂ alǝ na.
N na yɩɖa atulo nɩ cɔɔcɩ nɩ, ɩɖe tɩ kǝr bɛrɛ bɩcine. Gʊcǝma gʊ wʊɖa ɩkashɩ na wala bɛrɛ. Gɩ ta naa yɩ̂ɖa atulo, ɩɖe tɩ shee atʊ ʊcine n'ɩkashɩ.
Bɛrɛ baɖe ba tɩ lǝ wàà, amʊwǝlǝ ʊ lee Gaja kagʊjɔɔ kʊ, acǝŋǝ amatulo ɩ ɖa aske. N tɩ yɩɖa atulo na bacǝncǝrja baɖǝn, bɛrɛ baɖe ba tɩ rǝŋǝ atǝgʊcǝma bʊɖu bʊŋunii ɖulinya nɩ.
Sɔfɩyatɔn kampá nɩ na n ɖa, gaɖuɩ bacǝncǝrja, babɔŋɔnja, bayɔkɔlaaja na baɖǝn acǝŋǝ ba ɖa ma. Sɔfɩyatɔn, gaɖu ŋgaɖee Sautafrika kǝbaja ba na sǝ̂ra aman acǝr gʊcǝma, aman arɩ ma. Ama, bɛrɛɩ ba toŋo gatǝna ŋkǝlǝ́ nɖe ma, kǝ ba sɔlɔ gʊsoro gʊɖe na. Aɖi baja baɖe kǝ ba sɔlɔ wàà, barɩɖono na bafɔ́nɔ̀ ba jɩ gʊsoro na.
N cee yɔ wàà, k'ɩ cǝm ʊpaɖʊ̀pàɖʊ̀ ʊ ɖâ bɛrɛ bɩfɔɔ nɩ ashee bapǝu kátó laŋ na. Kǝ ma lugo ŋgaɖee n na faŋa ma na, n'ɩ pɩ wàà, gatǝna kaɖi baja baɖe ba sɔlɔ wàà, ma ɖôo gatǝna nɩ. Galaŋ, n tɩ ce Amalɩka atɩ yɩɖa atulo ma, n'aŋgatǝna nɩ kaɖi baja baɖe ba bǝla wàà, ma pàá kɔɔ kɔ̂ɔ afal ayɔ na.
Bʊɖu bʊŋunii ɖulinya nɩ, bɛrɛ ba rǝŋǝ amataarii. Amatulo n'amataarii ɩ pala bɛrɛ tuutuuma ba ŋǝ ayɔ wàà, kǝ ba cee tɔɔ barɩɖono ɖaa akoɖǝn ma, Sautafrika nɩ na. Na n tɔɔ niya wàà, baa gapaŋa ga pɩ ka, n tǝ ma tǝ̂wǝ atuloyɩɖaka na lǝ ɩjá aŋgatǝna kanɖi laŋ.
Ɖulinya nɩ, bɛrɛ tuutuuma ba sɔlɔ aŋgʊcǝma, ba cam amʊ bʊtǝna tuutuuma nɩ atuu. N jɩ ajɔɔ naa ayɩɖa atulo jirma kǝbɛrɛ baŋyɩɩ bʊɖu bʊŋunii gatǝna laŋ. Amaɖulinya a cǝm, ama ɩɖe tɩ saa akoɖǝn. Kǝ ma sǝ̂ra ayɩɖa atulo aŋgatǝna ŋgaɖee nɩ ba ŋʊm amʊ ma na, acǝŋǝ bɛrɛ kǝ ba cee ɖa ashee balɔ ŋkǝŋ na.
N'ʊshilé ʊsoŋsono ʊɖǝn ʊ tɩ́ kpa, ŋkǝlǝ́ nɖee Nɛlsɔn Manɖela a pra Sautafrika kaatǝna kanɖiyar ma. Bɛrɛ bafɔlɩ ba cam gatǝna atoŋo naa akrǝ apɔ ɩbɔnɔ ɩŋono alam. Kʊboŋu nɩ, n shɛʊ afal n'ʊkantam ʊfɔlɩ.
Gani kaŋkǝm, n sǝra ayɩɖa atulo aŋgatǝna nɩ, kasáà gaɖe ga ɖa fɛɛ atǝŋǝ. Bafɔ́nɔ̀ na baɖono ba tɩ man na kʊma gʊcǝma. N kaŋa na ma ashee gani gaɖe, aɖʊwaa n wʊɖa ʊcine naa awʊɖa koŋkaarɩ. N lǝ ɩjá nɩ amatulo ɩŋunii nɩ.
Aŋa na Miriyam MAKEBA ?
Arɛ́cika kaŋɔrɔ 'ʊshilé ʊnantaja gaja kotoku-ɖǝn-n'awanan-n'ɩshikolom-na-tǝb-n'ɩnyɩʊ (1932) nɩ na ba ŋʊm Miriyam MAKEBA Sautafrika kampá mbʊmbɔnɔ nɖee ba na yɩɖa wàà, Jʊwanɛsbuu (Joannesbourg) ma nɩ. A lee atuloyɩɖaja abʊmbɔnɔ na páá.
Gaja kotoku-ɖǝn-n'awanan-n'ɩsɔɔganaana (1960) n'agatǝna kaɖi baja ba bǝla na nɩ wàà, a pàá kɔɔ kɔ̂ɔ gatǝna nɩ na. Gaja kotoku-ɖǝn-n'awanan-n'ɩsɔɔcɩɩnɩ-na-tǝb-n'ʊɖǝn (1991) nɩ, n'a tɩ sǝra akɔɔ afal Sautafrika kaatǝna nɩ.
Aŋyɩɖa nɖee ba yɔ na nɩ ma na gǝŋ, Mama Afrika. Ansʊʊnayɩɖa njɩ gǝŋ, Sensile Makeba Kgwashu Ngufama.
A wʊɖa bʊja 17 ma, n'a ŋʊm ʊpur gapisǝmpi ba na yɩɖa wàà, Bongi ma. Gaja kotoku-ɖǝn-n'awanan-n'ɩsɔɔcɩɩnɩ-n'ɩnʊn (1985) nɩ n'ʊpur ɖe a ci.
Afɔ́nɔ̀ 'aŋɔrɔ anyɩʊtaja 'ʊshilé 9 kʊja gaja kotoku-banyɩʊ-na-ganaana (2008) na Miriyam MAKEBA a ci, Italii kampá nɖee ba na yɩɖa wàà, Kastɛl Folturno (Kastel Volturno) ma nɩ, aɖe wʊɖa bʊja ɩshiriu-na-tǝb-n'ɩkolom (76).
https://www.youtube.com/watch?v=lNeP3hrm__k
Ce livre a été traduit et publié par l'équipe anii à Bassila. Pour plus d'informations sur le projet anii et d'autres publications en langue anii, contactez-nous :
www.revue-gugu.org
+229 66 66 11 11
Téléphone et WhatsApp
L'équipe anii salue l'équipe de AfricanStoryBook et les remercie pour leur générosité et pour la licence de CC BY.

