Guuni n'akaŋkǝla
South African Folktale
Wiehan de Jager

Guuni a lee abɔrɩ akaŋkra na, a kaŋkǝr awu ɩbɔrɩ tuutuuma naa naa naŋa pɩ. Aɖe tɩ ri ɩbɔrɩ basaaka na kur. Ama ʊshilé ɖǝn a na yɛɛ asɔntɔ ma, n'a fǝɖa akpa ayɛɛja akpaca nɩ.

1

Guuni aɖe tɩ rǝŋǝ gayoro páá ŋgaɖee ga wu ma, na kuro. A yɔ wàà, a taa sǝ̂ra afɔɖɔ, ama k'a sǝra na. A shɩ na bɔ ma, ɩɖe pɛmpɛŋɛ na rǝm nɩ. N'a far apala.

2

Ɩshilé ɩ tɩ fǝl, guuni a ɖa atǝn, ʊshilè ʊɖe tɩ tǝʊ nɩ. Ʊtunyem n'akɔmɔ ɩɖe kpa nɩ. K'a ŋǝ arɛ̀ ɖǝn a fʊ̂ra nɩ na, agʊlɔ gʊɖe gʊ tɩ ci na pele. Guuni k'a kɔɔ wʊɖa tamaa na, aɖʊwaa alʊwaatʊ a tɩ fǝl. Aɖe tɩ tam wàà : « N tǝ ma cî ashee akɔmɔ n'ʊtunyem kpaca nɖe nɩ. »

3

Gajaka gaɖǝn, guuni a rǝŋǝ ʊtugu nfumfumo nɩ, n'a ɖʊ gʊtɔ naa naa kiɖe bʊkɔ́ɩ bʊ tugo na pɩ ma. N'a ŋǝ akaŋkǝla n'abʊŋʊma bʊ na yeeyee ma, na lǝ bʊlei na lɛʊ. Akaŋkǝla n'abʊŋʊma ba tɩ ce gʊtusaʊ ba tɩ nyêm bʊto naa ba cǝ̂r gʊɖɔpǝna nɩ naa ʊshilè ʊ ye kâŋkǝr.

4

Na guuni a lǝ wàà : « Akaŋkǝla, jɩ̂ suuru, kâŋa n'amʊ ! Akaŋkǝla, jɩ̂ suuru, kʊ̂ɖa amʊ kpaca nɖe nɩ. » Akaŋkǝla wàà : « Ayɔ ! Ʊ lee abɔrɩ apɩyɛka na. N ta kʊ̂ɖa akɩ, á kûr amʊ n'ambʊŋʊma bʊŋunii, ashee gajaka kasɔntɔ. » Na guuni a lǝ wàà : « Kǝ ma lêe gǝŋ ayɔ na. Ʊ ta kʊ̂ɖa amʊ, gɩ nɩɩ prâ gʊsoro kʊ. »

5

Akaŋkǝla a tɩ ŋǝ guuni ɩshɛɩ na lǝ wàà : « Kǝ ma na sɔlɔ ma ŋǝ̂ akɩ acii ʊtunyem n'akɔmɔ laŋ na. » Ŋkǝŋ na a bɔ kpaca n''anyoo ɩlamaka akʊɖa guuni. Akaŋkǝla a fʊra 'ʊsoro afɔlɩ.

6

Guuni a lǝ wàà : « Na ntǝma, amʊsoro, ʊ fʊra amʊ acam amʊŋŋuro ma. Shee ma cê atɩ ŋǝ ambʊŋʊma. Baaɩ. » N'akaŋkǝla wàà : « Baamʊnʊ ɩ ɖa ɖeiɖei. » Ɩ lee ʊciŋkǝrka ashee nɩ ɖaa guuni a pra 'ʊsoro ma, n'akaŋkǝla a wʊɖa tamaa wàà, aɖe na guuni ba pra gʊsoro ma, k'a kɔɔ lêe pɩ gaɖǝn na.

7

Guuni a sara alǝŋ gaɖu na kogo na rǝŋǝ gʊlʊcika, aɖʊwaa akɔmɔ gboo ɩ kpa nɩ. N'a ŋǝ akaŋkǝla bapur ba na cǝr nɖɔpǝna nɩ ma. N'a lǝ wàà : « Ʊrɔŋ a lee amʊnɖi nsaŋka kʊshilé. » N'a mǝn na gʊtabara.

8

Na guuni wàà : « Hei, akaŋkǝla, amʊsoro afɔlɩ ! Ɩ lee ɩshilé tuutuuma n sǝ na kpaca, kǝ ma jɩ ʊjɩʊ na ma. Aŋgʊlɔ gʊ ci, kǝ ma sǝra ma lêe gʊyɛɛ na. Jɩ̂ suuru, ʊ taa tǝ̂lǝ ashee amʊ akapi ʊɖǝn ma jɩ̂ alaa na sɔntɔ aa ?

9

Jɩ̂ suuru, ama n tɩ ci akɔmɔ. Ɩ tɩ sǝra apɩ wàà, aŋgʊlɔ gʊ cii nnyǝmǝ, ama n kaŋkǝr awu akɩ. » Na guuni a ŋana aganɔ na faŋa 'anyoo ɩkaŋkra kelencaŋa na ŋala : « Na k'á pâla akapi ɖǝn ashee amʊ na, n tǝ ma rî ʊɖǝn amakɔ. »

10

Akaŋkǝla a yɔ wàà, k'a sǝra garɛ ɖaa guuni koo k'a wʊɖa guuni 'ɩkashɩ na. Gǝŋci k'a sǝ̂ra alugo bapur gʊtara gʊ ta kpâ na. N'a lǝ wàà : « Ɩ cǝm, n tǝ ma shêe akɩ ampi ʊɖǝn. Naa ma ye shêe akɩ, shee á fâŋa amʊ ɖaa ʊ lee akpa kpaca nɩ ma. Naa ʊshilé ʊfɔlɩ ma yɔ̂ afʊra guuni ɖǝn a ta kpâ kpaca na, ma yɔ̂ akʊɖa nɩ. »

11

Guuni aɖe tɩ faŋa na mǝn gakaŋkǝlapi kagʊtabara agɩwǝlipi nɩ na ceecee na yɛɛ wàà, aɖe tɩ yɛɛ a jɩ̂ ʊjɩʊ. N'a kɔɔ kpaca kaaɖu naa atɔɔ 'ʊkei akara kpaca nɩ na faŋa 'ʊsoro ɖaa a lee naa akpa kpaca nɩ ma.

12

N'a kuro : « Waaɩ ! », aɖʊwaa akaŋkǝla a pɛmpɛŋɛ rǝm kpaca na guuni 'ʊkei naa alǝ wàà : « Aha ! N ri akɩ. Ŋkǝŋ na á ɖâ aci akɔmɔ n'ʊtunyem. Kîɖe, ɩ ta jɩ̂ wàà, akanyoo ɩkaŋkra n'akashɛ́ ɩ tɩɩ sǝ̂ra akaŋa n'akɩ nnyǝmǝ. »

13

N'akaŋkǝla akar a kuro n'ʊwǝlǝ ʊkaŋkra wàà : « Cû ma ! Cû ma ! Fʊ̂ra ma anyɩnalɔ ! Ɩ ta naa cû, tâa ma anyɩnɩshelu na gaja naa anyɩnaya a sǝ̂ra aŋǝ anyɩn. » Bʊkaŋkǝlapi bʊ ɖa garɛ nɩ ŋŋɔ nɩ.

14

Guuni a kɔɔ sǝba wahala afɔlɩ kpaca nɩ naa naa pǝlapǝla akaŋkǝla wàà : « Jɩ̂ suuru, kâŋa n'amʊ. N tǝ ma lêe baamʊnʊ ashee akɩ, ʊ taa kâŋa n'amʊ acam amʊŋŋuro. » N'akaŋkǝla wàà : « Ayɔ, asǝirɛ ! Kǝ ma kɔɔ shêe akɩ ɩjá ayɔ na. N tǝ ma lǝ̂ ɩbɔrɩ basaaka gboo wàà, ʊ lee abɔnɔ yɔgʊʊ. »

15

Akaŋkǝla a ŋǝ wàà, akar na bapur ba tɩ cu aɖʊ ʊtanʊ. Ba taa bɩshelu na gaja naa 'baya a naa ŋǝ̂ pɩ ma, a cu awʊɖa pɩ were na ba sǝra alǝŋ gaɖu.

Atɔɔ na kʊshilé na ɩkaŋkǝla ba na taa na bɩshelu na gaja ba ta ɖâ garɛ nɩ naa ba naa shee bagʊlɔ ɩjá wàà, ba ɖa fɛɛ.

16

Ce livre a été traduit et publié par l'équipe anii à Bassila. Pour plus d'informations sur le projet anii et d'autres publications en langue anii, contactez-nous :

17

www.revue-gugu.org

+229 66 66 11 11
Téléphone et WhatsApp

18

L'équipe anii salue l'équipe de AfricanStoryBook et les remercie pour leur générosité et pour la licence de CC BY.

19
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Guuni n'akaŋkǝla
Author - South African Folktale
Adaptation - Salimatou Bababody
Illustration - Wiehan de Jager
Language - Anii
Level - Longer paragraphs