Lwaki Wankoko aba ghalala n'omuntu?
Kyambogo University
Ursula Nafula

Eira einho enkoko dhaali mu nsiko. Dhabanga mu nsiko nga ebinhonhi ebindi n'ebisolo. Mwami wankoko yali nga yeyagala inho okusinga byona byona.

Ebinhonhi ebindi n'ebisolo byatyanga inho mwami wankoko lwa mutwe gwe gwakolebwa mu muliro era guliku n'omuliro.

Era nga abatiisa ati ekisolo kyonakyona ekitaikiriza kyakoba aidha kukiyokya.

1

Eigulo irala, maama w'empala yaira kikerezi eka, aye yaayenda okufumbira abaana emere. Bwe yagya mu ifumbiro yayagaana nga omuliro guzimye. Yaatuma abaana be ewa mwami wankoko yayenda basabeku wankoko omuliro okuva ku luyundho lwe.

Aye abaana baatya okugya ewa mwami wankoko kuba baidha kumunhiiza abookye omuliro aye maama waibwe yali abakobye baikiriza baagya.

2

Bwe baatuuka ku nhumba yaba wankoko, boona boona baali batendwike ni mwami wankoko mwene.

Abaana tibamanha kyakukola, era baali tibaidhi ngeri ki yebanaafunamu omuliro. Baira yo eka okukobera maama waibwe ekibaire yo.

3

Maama bwe yawulira emboozi eyo, yaasoloza eisubi eikalu eryali okumpi n'enhumba.

Yeena yatoolera olugendo n'abaana okugya ewa mwami wankoko. Yaayenda okwiba omuliro okuva ku luyundho lwa wankoko.

4

Era mwami wankoko yali akaatendwike, maama nampala yaadooma mpola, mpola n'eisubi eikalu yaalita ku luyundho nga asuubira eisubi okugema omuliro, aye tiryagema. Kituufu oluyundho lwe lwaliku omuliro?

Yagezaaku okuzuula kino era yaagya, yagema ku luyundho lwa wankoko. Ekyewunhisa oluyundho lwali lwinhogovu oti mugozi.

5

Baakizuula bati, mwami wankoko abalimbanga bulimbe era tasobola kubayokya. Ba wampala boonaboona baatandiika okuseka.

Ba wankoko baazuuka era ni mwami wankoko yeena baatandiika okubakambughalira, eno bwabadhagadhiza dhagadhiza nga akyuusakyuusa oluyundho lwe ati, "Mulumuke, muve ghano, ngya kubayokya, aye nga munkoto bwereere kuba baali bazwire amagezi ge." Era tibaamutya.

6

Maama nampala yaamukoba ati tugemye kuluyundho luno era twategeera obukodyo bwo, titukaasobola kukutya boona boona tubakobeire obukodyo bwo era tugya kumala tu kwita.

7

Ba wankoko baatya inho, mwami wankoko niba wankoko abandi baamalamu omusulo, baagya mu nhumba ey'omuntu baamusaba obuyambi okubasuza n'okubafunira ku kammere.

Okuviira agho, ba wankoko tibavanga wa bantu, era buli bwe babona wampala beeryawo.

8
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Lwaki Wankoko aba ghalala n'omuntu?
Author - Kyambogo University, Richard Seege
Illustration - Ursula Nafula
Language - Lusoga
Level - Read aloud