Naa Kayanja Mini O Bipuɣiŋga
Amana Yunus
Natalie Propa

Ӡɛmanshɛli ni ha, na'so n daa beni ka o yuli booni Kayanja. O daa bela nayili ni paɣanaa mini bɛ bipuɣiŋga, nabipuɣiŋga Apenyo. Nabipuɣiŋga Apenyo daa nyɛla paɣ'saribilviɛlli hali ka doo kam daa bori ni o kpuɣi o. Amaa naa Kayanja daa zalila nabipuɣiŋga maa sadaachi liɣiri maa ka di du pam.

1

Naa Kayanja yiŋa daa tabila naso ka o yuli booni Aludah Kpiɛŋ'lana. O yuli n daa nyɛ "Kpiɛŋlana" dama o ӡiӡinitaba zaa daa wumdi o yɛligu. (O suhu daa yiɣisiri bahiri ninvuɣ'so ŋun daa bi saɣi o yubu!) Naa Aludu paɣa daa malila c doro ka di bi yuui ka o kpi ka o daa bori paɣ'so ni o kpuɣi.

2

Dinzugu nakurikarili maa daa chaŋla naa Kayanja sani ni o ti o sadaachi nabipuɣiŋbila maa zugu. Bɛ niriba ayi ŋɔ ni daa diri sadaachi ŋɔ alizama, biyola Kakembo daa sɔɣi wum alizama maa. Biyola Kakembo daa miri nabipuɣiŋbil' Apenyo pam.

3

Naa Aludah daa saɣiya ni o zaŋ o ariziki pirigiri nti naa Kayanja, nti pahi shɛriga, di gba daa nyɛla din pahir sadaachi maa ni. Shili daa maalila ashilini zaŋkpa naa Aludah mini nabipuɣiŋga Apenyo amiliya maa. Naa ŋɔ daa mi ni o bipuɣiŋga ŋɔ suhu bi yɛn piɛla yɛlli ŋɔ zuɣu.

4

Bakɔi yini n daa guui ni nabii amiliya dabsili maa dalli, ka biyola Kakembo daa chaŋ Apenyo sani. "N yura nabipuɣiŋga, a ba saɣisi a daa amiliya mini naa Aludah la shili, ka di mii ni kana la bakɔi sunsuuni," Kakembo daa yɛliya.

5

Nabipuɣiŋga Apenyo ningbuna daa dammi, ka o daa bi baŋ o ni yɛn tuui niŋ binshɛɣu. Di bi yuui ka o tɛhi, "N ku saɣi ka naa Aludah kpuɣi ma lebi o paɣa, do'ninkurkarili ŋɔ. Da! N ni niŋ yoma chaŋ Trevor sani n nyɛ ŋun ye tooi niŋ pi ka saha ti yaɣi pam." Trevor daa nyɛla nabipuɣiŋga Apenyo dagɔrili.

6

Di yuŋ Apenyo bɔɣi yi nayili maa ni. O ba yi daa bɔ n-nya o ni daa chani shɛli o suhu daa yiɣisi pam. O daa zo n-kpɛ nyɔŋ, bɔŋ zibsim ni n yaɣi kuɣa ni tuturi baligu ka o daa paai Trevor. Ŋun daa paai o yiŋa jɛlinsi, kum mini konyuri n daa mali o.

7

"N yura, wula ka a zo so'waɣinli ŋɔ zaa yuŋ sahashɛli ŋɔ a kɔŋko?" Trevor daa bɔhiya. O daa tooi konyurim nti o ka che o ni o vuhi. Trevor daa bi tooi ӡini tiya, ka daa guli Apenyo ni o tuɣisi.

8

"N yura nabipuɣiŋga, Bɔ n muɣisi a?" Trevor bɔhiya. Apenyo daa vuhi siɣisi pam ka tɔɣisi nambosili, "M ba borimi, ni o kpuɣi ma paɣa zaŋ nti naa Aluda, Jilimalana maa. Amaa n ku tooi su amiliya ni lala do'yɔli maa. Trevor, m bori ni a su ma amiliya hali a yi nyɛ fralana. M mali shili ni di wahala. N yuir a."

9

"Amaa nabipuɣiŋga, n ka binshɛɣu ni n zaŋ yo a sadaachi, a mi ni n nyɛla bidib'nandana," Trevor kuhiya. Apenyo labsiya, "N mi, amaa a kɔŋko ka m bori ni a kpuɣi ma a paɣa." O daa tɛhiya bela ka yɛli, "Ti cham Kategga, ŋaroŋlana maa sani ka o duhi ti kuliga duli sa ha. Lala maa ti ni tooi barigi ka m ba ku tooi bɔ n-nya ti, da."

10

Di nyaaŋa nayili maa ni, naa Kayanja daa bɔn nya nabipuɣiŋbil Apenyo kalinsi maa, ka ti o kpambaliba yiko ni bɛ vihi bo o shee tinkpaŋ' maa luɣlikam zaa. Naa maa chɔmfɔnima, sapashinnima ni sokam zaa daa vihimi, amaa bɛ daa bi nya Nabipuɣiŋga Apenyo. Bɛ daa labi naa maa sani n yɛli o ni bɛ bi nya Apenyo ӡiizaa, "Dindina cham mɔɣu maa ni nti vihi," naa Kayanja daa ti yiko. O suhu daa yiɣisiya pam.

11

Nabipuɣiŋga Apenyo mini Trevor ŋun daa niŋ yom shɛm ni bɛ chaŋ du kuliga duli maa, sagbaŋsabila daa pili laɣimdi sagbana ni. Pɔhim titali n daa ӡeri kanina.

12

Kategga ŋarɔŋlana maa daa lɔrila o ŋarɔŋ, di saha ka naɣ'chimba ŋɔ paai o sani na. Trevor daa bɔhi Kategga ni o duhi ba yaɣi kuliga maa. Kategga saɣisi ni o saɣi, ka daa yɛrimi ni pɔhim titali n kanina yomyom ka di ni mali barina pam.

13

Trevor daa kpamsiya ka yɛli, Kategga din kpa talahi shɛm ni bɛ yaɣi. O yi zaŋ o nuu tum o daadifuni tiŋni ha n yihi laɣipiɛl'wɔɣu na ni o zaŋ ti Kategga. Kategga ŋun daa ti wum bɛ lahabali maa ka nyɛ wɔɣviɛlli maa, o suhu daa saɣim pahi bɛ zuɣu. O daa saɣiya ni o duhi ba yaɣi kuliga maa hali ni sagbana maa daa namdi maa zaa yoli.

14

Kategga daa vuui ŋarɔŋ maa tabli kuliga maa kpaŋa ka yɛli ni bɛ kpɛmi di ni. O yi daa kpuɣi o ŋarɔŋpee n pili gaabu. Naa Kayanja mini naa Aludah ni daa paai kuliga maa kpaŋa bɛ daa nya bɛ niriba ata maa ŋarɔŋ maa puuni. Bɛ daa baŋya ni naɣ'chimba bɛn yuri taba ŋɔ daa zomi maa.

15

Pɔhim titali daa ӡe ŋarɔŋ maa ka Kategga ku tooi lahi zaŋ ŋarɔŋ chaŋ o yubu. Naa Kayanja daa tahiya, "Apenyo, dim suɣulo ka labina! N che a tali m-paŋ a ka ku lahi darigi a tibli bee Trevor tibli, da." Amaa saha daa yaɣiya, ŋarɔŋ maa daa tɔhimi yaɣi n labi niriba ata maa kopaligu maa ni. Ba zaa daa kpalim kom maa ni. Di dali maa nyaaŋa, niri kam ŋun be naa Kayanja tiŋgbani ni daa nyɛ soli ni o niŋ amiliya o ni bori so zaa, bundana bee faralana.

16
You are free to download, copy, translate or adapt this story and use the illustrations as long as you attribute in the following way:
Naa Kayanja Mini O Bipuɣiŋga
Author - Amana Yunus
Translation - Buzuah Charles Midzira (OLE Ghana)
Illustration - Natalie Propa
Language - Dagbani/Dagbanli
Level - Read aloud